Gebeurtenissen aan de andere kant van de planeet dwongen de machtige gletsjer ergens rond de Tweede Wereldoorlog al om zich terug te gaan trekken.
De Pine Island-gletsjer is de grootste gletsjer die West-Antarctica rijk is. Maar ondanks zijn enorme omvang heeft de gletsjer het moeilijk. Sinds 1992 – het jaar waarin satellieten de gletsjer in de gaten gingen houden – is de gletsjer zich alarmerend snel terug gaan trekken. En vandaag de dag is de gletsjer één van de snelst smeltende gletsjers van West-Antarctica. En hoewel deze de afgelopen jaren uitgebreid bestudeerd is, blijven twee belangrijke vragen toch onbeantwoord. Ten eerste: wanneer begon de gletsjer zich terug te trekken? En ten tweede: wat is de oorzaak daarvan?
Sedimenten
Een nieuw onderzoek schept nu meer duidelijkheid. Wetenschappers reisden af naar het drijvende deel van de Pine Island-gletsjer en boorden dwars door de 450 meter dikke ijsplaat en het daaronder gelegen 500 meter diepe water heen om sedimenten te verzamelen. En die sedimenten onthullen dat voor 1945 reeds een holte ontstond onder de ijsplaat. Hierdoor kon warm zeewater onder de ijsplaat duiken. Dat water tilde de ijsplaat iets op, waardoor deze loskwam van de richel waarop deze rustte en die de ijsplaat op zijn plek hield.
El Niño
Het vertelt ons niet alleen wanneer de gletsjer zich begon terug te trekken – rond 1945 – maar ook wat de oorzaak daarvan was. De onderzoekers denken dat de gletsjer zich begon terug te trekken doordat dit gebied door toedoen van El Niño opwarmde. “Zij (de sedimenten, red.) laten ons zien hoe veranderingen aan de andere kant van de planeet, in de tropische Stille Oceaan, van invloed kunnen zijn op de Antarctische ijskap,” stelt onderzoeker James Smith.
De studie wijst er volgens onderzoeker Bob Bindschadler op dat zodra een ijsplaat in beweging komt, die beweging decennialang doorgang kan vinden, zonder dat de omstandigheden die aan de beweging ten grondslag liggen, verergeren. “Het is mogelijk dat de veranderingen die we vandaag op de Pine Island-gletsjer zien, in feite in gang werden gezet in de jaren veertig.” Nu duidelijk is geworden waarom de gletsjer zich ging terugtrekken, doemt de volgende onderzoeksvraag alweer op: hoelang zal Pine Island-gletsjer zich nog blijven terugtrekken en hoeveel ijs zal daarbij verloren gaan?