Na 28 jaar onderzoek kunnen we eindelijk gerust zijn: mobiele telefoons veroorzaken geen hersentumoren of andere vormen van hoofd- of nekkanker. Dat is de conclusie van een uitgebreide meta-analyse.
Een mobiele telefoon zendt radiogolven uit tijdens gebruik. Dit is een vorm van niet-ioniserende straling. In de handleiding van een mobiele telefoon staat in de kleine lettertjes vaak dat je de telefoon een aantal centimeter van je hoofd af moet houden tijdens gebruik. Het komt er dan op neer dat je een telefoongesprek alleen op speaker-stand kunt voeren. In de praktijk wordt het mobieltje vaak wél dicht tegen het hoofd gehouden tijdens het bellen. De mogelijkheid dat deze straling de oorzaak zou kunnen zijn voor het ontstaan van hersentumoren is dan ook al jaren onderwerp van discussie. Mensen maken zich zorgen omdat draadloze technologie een integraal onderdeel van ons dagelijks leven is geworden. Je kunt simpelweg niet ontsnappen aan de onzichtbare golven.
Geen bewijs, foute classificatie
Ondanks de angst bij consumenten en de waarschuwingen van fabrikanten is de wetenschappelijke consensus door de jaren heen onveranderd gebleven: er is geen bewijs dat de radiogolven van mobiele telefoons verband houden met hersenkanker, of dat ze schadelijk zijn voor de gezondheid in het algemeen. Toch zijn er zo nu en dan onderzoeken verschenen die suggereren dat er wel degelijk risico’s zijn. In 2011 classificeerde het Internationaal Agentschap voor Kankeronderzoek (IARC), een onderdeel van de WHO, blootstelling aan radiogolven als ‘mogelijk kankerverwekkend voor mensen’. En toen waren de poppen aan het dansen. De IARC baseerde deze classificatie echter op beperkt bewijs uit observationele studies bij mensen. In deze studies rapporteerden deelnemers met hersentumoren dat ze vaker een mobiele telefoon gebruikten dan ze daadwerkelijk deden.
Grote en betrouwbare dataset
Meer dan dertien jaar later is het onderwerp wederom onder de loep genomen, en nu wél op een zorgvuldige manier. De meta-analyse, uitgevoerd in opdracht van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), biedt veel meer zekerheid vanwege de hoge kwaliteit van de studies die zijn meegenomen in het onderzoek en de aanzienlijk grotere dataset die dit heeft opgeleverd. De WHO kan nu dan ook met zekerheid stellen dat blootstelling aan radiogolven van mobiele telefoons of andere draadloze technologieën die wij in het dagelijks leven gebruiken, niet gekoppeld zijn aan een verhoogd risico op een hersentumor.
Deze systematische review is onderdeel van een reeks onderzoeken die door de WHO in gang is gezet om mogelijke gezondheidsrisico’s van radiogolven nader te onderzoeken. Het is de meest uitgebreide studie op dit gebied tot nu toe, waarin meer dan 5000 studies werden bekeken. Uiteindelijk zijn 63 studies, gepubliceerd tussen 1994 en 2022, meegenomen in de analyse. De belangrijkste reden waarom studies zijn uitgesloten, is omdat ze niet relevant bleken te zijn. Ze onderzochten uiteindelijk niet exact wat de WHO wilde weten. Het uitsluiten van studies is een gebruikelijke procedure bij systematische reviews.
Geen verbanden te vinden
Het resultaat? Er is geen enkel verband gevonden tussen het gebruik van mobiele telefoons en de ontwikkeling van hersentumoren. Hetzelfde geldt voor andere vormen van hoofd- of nekkanker. Om tot deze conclusie te komen, zijn de gegevens van vele mensen geanalyseerd die hun telefoon al tien jaar of langer regelmatig gebruikten. De frequentie en duur van het telefoongebruik bleken daarbij geen enkel verschil te maken.
En let wel: deze bevindingen zijn in lijn met eerder onderzoek. Ondanks de explosieve toename in het gebruik van draadloze technologie in de afgelopen decennia, is er geen stijging van het aantal hersenkankergevallen waargenomen. Al met al zijn de resultaten zeer geruststellend. Ze laten zien dat de internationale veiligheidslimieten afdoende zijn. Mobiele telefoons zenden radiogolven uit die ruim binnen de limieten blijven, en er is geen enkel bewijs opgedoken dat blootstelling aan deze golven schadelijk is voor de menselijke gezondheid.
Het nut van vervolgonderzoek
Toch is het belangrijk om onderzoek te blijven doen. Technologieën ontwikkelen zich snel en gebruiken radiogolven op steeds nieuwe manieren en andere frequenties. Wetenschappelijk onderzoek is daarbij van het grootste belang om de veiligheid te waarborgen. De uitdaging die nu voor ons ligt, is om ervoor te zorgen dat de WHO gedegen onderzoek blijft uitvoeren, en de uitkomsten in begrijpelijke taal met het publiek deelt.
Zo kunnen we de misvattingen en desinformatie over mobiele telefoons en kanker met gemak weerleggen, de zorgen wegnemen van twijfelende en angstige mensen en de wind uit de zeilen nemen van complotdenkers. Want nogmaals: ondanks alle wilde verhalen is er geen enkel bewijs van gezondheidsrisico’s door blootstelling aan mobiele telefoons.
