Het leidt mogelijk – onbedoeld – tot de verkoop van juist méér plastic zakken.
In een poging de hoeveelheid plastic afval terug te dringen, gingen vanaf 1 januari 2016 alle gratis plastic tasjes in de ban. Dit betekende dat winkeliers geen gratis plastic tasjes meer mochten meegeven. Hoewel dit beleid uit goede bedoelingen is opgesteld, blijkt nu uit een nieuwe studie dat het verbod mogelijk een verrassend averechts effect heeft.
Hergebruik
Volgens de onderzoekers is er bij het opstellen van het beleid geen rekening gehouden met hergebruik. Hoewel plastic boodschappentassen worden gezien als een product voor eenmalig gebruik, blijkt dat ze toch vaak een tweede leven krijgen, bijvoorbeeld als afvalzak in kleine pedaalemmers. Doordat er nu minder plastic tasjes worden uitgedeeld, zoeken mensen naar alternatieven. En dat betekent dat ze nu kleine plastic vuilniszakken kopen.
Studie
In de nieuwe studie maten de onderzoekers de verkoop van plastic vuilniszakken in Amerikaanse districten waar er een verbod of toeslag op plastic tasjes geldt. Vervolgens vergeleken ze deze resultaten met andere districten zonder een dergelijk beleid. Uit de bevindingen blijkt dat in de districten met het verbod op gratis plastic tassen, de verkoop van vuilniszakken van 15 liter met 55 tot 75 procent steeg. De verkoop van vuilniszakken van 30 liter steeg zelfs met 87 tot 110 procent. Daarentegen bleef de verkoop van grotere vuilniszakken van 50 liter – het formaat dat vaak in keukenprullenbakken gebruikt wordt – onveranderd. “Dit onderstreept nog eens dat plastic boodschappentassen vaak een tweede leven krijgen,” aldus onderzoeker Yu-Kai Huang.
Onbedoelde gevolgen
De bevindingen uit de studie laten zien dat het verbod op gratis plastic tasjes juist de verkoop van andere plastic zakken stimuleert. “Het is belangrijk voor beleidsmakers om de onbedoelde gevolgen van een verbod te begrijpen voordat ze worden geïmplementeerd,” zegt Huang. “Als mensen de gratis plastic zakken in hun vuilnisbakken hergebruiken, kan dit ook het algehele gebruik beïnvloeden.”
Minder plastic
Toch betekenen de bevindingen niet gelijk dat het verbod op plastic tassen ineffectief is. Als een winkel namelijk minstens 326 plastic draagtassen per dag uitgeeft – ongeveer 9.769 per maand – zou het verbod er uiteindelijk wel toe leiden dat er minder plastic op de stortplaats eindigt. Bovendien zorgen rondslingerende plastic tasjes vaak voor problemen. Zo worden ze bijvoorbeeld regelmatig gedumpt en zwerven ze jarenlang in de natuur rond. Soms worden ze deels verorberd door dieren of belanden ze in het water waar zeedieren erin vast komen te zitten en verdrinken. Ook komt het regelmatig voor dat de plastic tasjes bij de afvalwerking verbrand worden, wat weer leidt tot luchtvervuiling.
Ook in Nederland gebruikten alle consumenten samen jaarlijks zo’n 3 miljard plastic tasjes. Door het verbod is geprobeerd het afval op straat en in zee tegen te gaan en verspilling van grondstoffen te voorkomen. Het huidige onderzoek laat echter zien dat het algehele verbruik van plastic tasjes misschien niet zo sterk wordt verminderd als gehoopt. “Of de verstrekte gratis boodschappentassen worden hergebruikt, is een sleutel tot het bepalen van de algehele effectiviteit van het beleid,” besluit Huang.
