Nuchtere mensen zullen zeggen dat fanatiekelingen ‘s nachts met hun zitmaaier aan de slag zijn gegaan. Anderen vermoeden dat aliens met of zonder grasmaaier onze aandacht hopen te trekken. Of zijn ze door niemand minder dan de duivel tot stand gebracht? Graancirkels: een modern mysterie.
Waar bij normale mysteries de waarheid ergens in het midden lijkt te liggen, staan de oplossingen hier zodanig ver uit elkaar dat ze wellicht niet eens bij de waarheid in de buurt komen. En zo kon een modern mysterie ontstaan: wat zijn en wie of wat veroorzaakt graancirkels?
De duivel
De geometrische vormen duiken jaarlijks wereldwijd in grote getale op. In Nederland zijn tussen 1590 en 2004 ongeveer 300 graancirkels aangetroffen. Van de oudere exemplaren is weinig bekend. De oudste beschrijving die tot op de dag van vandaag intact is gebleven, is te vinden in een Engelse krant uit de zeventiende eeuw. In een kort nieuwsbericht is het volgende te lezen: “THE MOWING-DEVIL: OR, STRANGE NEWS OUT OF HARTFORD-SHIRE. Being a True Relation of a Farmer, who Bargaining with a Poor Mower, about the Cutting down Three Half Acres of Oats: upon the Mower’s asking too much, the Farmer swore That the Devil should Mow it rather than He. And so it fell out, that very Night, the Crop of Oat shew’d as if it had been all of a flame: but next Morning appear’d so neatly mow’d by the Devil or some Infernal Spirit, that no Mortal Man was able to do the like. Also, How the said Oats ly now in the Field, and the Owner has not Power to fetch them away.” Het bericht gaat vergezeld met een tekening van een duivel die met een zeis het land bewerkt.
De mens
Ondertussen is het 2010 en is de duivel allang vergeten. De nieuwste strijd om de waarheid lijkt te gaan tussen de mens en de alien. En het lijkt erop dat de laatstgenoemde tot op heden een stukje op de mens voorligt. Want hoe kunnen mensenhanden zulke enorme vormen in enkele uren tijd produceren? Het is één van de belangrijkste argumenten die door de aanhangers van de alien te berde worden gebracht. Maar het argument kan snel van tafel worden geveegd. In 1991 kwamen Doug Bower en Dave Chorley, twee mannen van boven de zestig voor hun obsessie uit: ze maakten al sinds de jaren ’70 graancirkels en hadden de mensen meer dan twintig jaar met gigantische cirkels voor de gek gehouden. Hun gereedschappen waren simpel, maar effectief. Het enige wat ze ‘s nachts mee moesten nemen waren enkele planken en een koord. Met die spullen waren ze in staat om in enkele uren tijd grote vormen te creëren. En onderschat ook het fenomeen samenwerking niet. In 2009 maakte een kunstenaar in de Wilhelminapolder in Zeeland de grootste graancirkel die ooit in Nederland werd aangetroffen. De vorm besloeg 25 hectare en werd door 55 mensen in elkaar geknutseld.
De alien
Raadselachtige getuigenissen spreken nog altijd in het voordeel van de aliens. In tegenstelling tot de mens laten zij zich blijkbaar gemakkelijker betrappen op het maken van een graancirkel. Zo zijn er verschillende verhalen bekend waarbij lichtflitsen, langgerekte tonen en het plotseling dalen en stijgen van een ufo uiteindelijk tot de vorming van een graancirkel leidden. Eén van deze getuigenissen is bijvoorbeeld die van drie tieners. Ze zagen een lichtbol verschijnen. Deze zond een dunne straal neer in het veld en een graancirkel was geboren. Eén van de tieners had de tegenwoordigheid van geest om een foto van het evenement te maken. De volgende ochtend werden in het betreffende veld in totaal drie cirkels gevonden. Maar foto’s en getuigenissen zijn niet de enige ‘bewijzen’ van de betrokkenheid van aliens. Zo zijn er gevallen bekend waarbij mobiele telefoons en fototoestellen in het midden van de cirkel niet en daarbuiten wel werkten. Ook de buigingen die stengels soms maken zonder te knakken spreken tot de verbeelding. De menselijke hang naar mysteries en avontuur zorgt er bovendien voor dat de alien-theorie nog een extra streepje voor heeft op de duivel en de mens.
Of…
Wetenschappelijk gezien kunnen we op het eerste gezicht heel weinig met graancirkels. Toch zijn er verwoede pogingen gedaan om de graancirkels vanuit natuurlijk perspectief te verklaren. Zo gingen er ooit stemmen op die beweerden dat het alles te maken heeft met bolbliksems. Deze lichtgevende bollen kunnen ontstaan bij onweer en slaan dan op de grond. En dan is er nog de mogelijkheid van de plasmadraaikolk. Hierbij ontstaat in de ionosfeer een draaikolk van elektrisch geladen lucht. Een dergelijke kolk is niet waar te nemen, maar de elektrische lading is wel te meten. De kolom komt op de aarde af en zodra deze het oppervlak aanraakt, zou een graancirkel kunnen ontstaan. Tegelijkertijd zou men vanuit de wetenschap der geometrie iets heel anders kunnen bedenken. Als we naar de ingewikkelde vormen van sommige graancirkels kijken, moet namelijk wel geconstateerd worden dat deze met oog voor perfectie en niet vanuit het toeval ontstaan zijn. De maten en verhoudingen die de graancirkels en de vormen hebben, passen allemaal precies. Neem bijvoorbeeld de onderstaande tekening van een graancirkel.
Deze is geometrisch gezien (let op de cirkels en pentagrammen) perfect. Kan dit door een willekeurige bolbliksem of plasmadraaikolk zijn veroorzaakt? Wetenschappelijk gezien kunnen we dat eigenlijk wel uitsluiten. Er moet een intelligentie achter de cirkels zitten.
En daarmee zijn we weer terug bij af. Tenminste. Bijna. De duivel is de laatste eeuwen niet meer bij graancirkels gesignaleerd, dus de strijd lijkt toch echt tussen de mens en de alien te gaan. Wetenschappelijk gezien is de keuze dan snel gemaakt. Niemand heeft een alien ooit herhaaldelijk met een zitmaaier of speciale laserstraal aan het werk gezien. Sterker nog: zelfs bewijs dat de alien überhaupt bestaat, blijft uit. Er kan dan ook maar één conclusie getrokken worden. Graancirkels: mensenwerk. Dit is echter wel een conclusie met een kleine, wetenschappelijke kanttekening: tot het tegendeel bewezen wordt.
