Google Afbeeldingen geeft een vertekend beeld van de werkelijkheid. Tenminste: als het om de beroepenmarkt en de wijze waarop mannen en vrouwen daarop vertegenwoordigd zijn, gaat. En gek genoeg verandert de zoekgigant zo onze kijk op de wereld.
Wat krijg je als je in Google Afbeeldingen op ‘CEO’ (bestuursvoorzitter) zoekt? Vrijwel alleen maar plaatjes van mannen. En wat gebeurt er als je zoekt op ‘auteur’? Opnieuw voeren mannen de boventoon. Tot die conclusie komen onderzoekers van de University of Washington. En daarmee geeft de zoekgigant een vertekend beeld van de werkelijkheid, zo stellen de onderzoekers. Want in de VS krijg je als je zoekt op ‘CEO’ een top 100-afbeeldingen voorgeschoteld waarop in elf procent van de gevallen een vrouw te zien is. In werkelijkheid bezetten vrouwen in de VS echter 27 procent van de CEO-posities. En als je in de VS zoekt op ‘auteur’ zie je dat op 25 procent van de bovenste 100 afbeeldingen die getoond worden vrouwen prijken, terwijl in werkelijkheid ongeveer 56 procent van de auteurs in Amerika van het vrouwelijke geslacht is.
Verschillen
In totaal bestudeerden de onderzoekers zo 45 beroepen. Elke keer keken ze hoe mannen en vrouwen in de eerste 100 afbeeldingen die werden weergegeven wanneer je in Google Afbeeldingen op die beroepen zoekt, vertegenwoordigd waren. Vervolgens keken ze in de Amerikaanse variant van het CBS hoe de verdeling man-vrouw in elk beroep werkelijk was. Er bleken voor sommige beroepsgroepen grote verschillen te zijn tussen het beeld dat Google Afbeeldingen schetst en de werkelijkheid. Dat gold bijvoorbeeld voor CEO’s en auteurs: Google Afbeeldingen onderschatte in deze beroepsgroepen het percentage vrouwen.
Apothekers
Er waren echter ook beroepsgroepen waarin Google Afbeeldingen aardig in de buurt kwam. Denk aan ‘verplegers’ en ‘apothekers’. Wanneer je op deze termen zoekt, is het percentage plaatjes dat vrouwen laat zien nooit meer dan vijf procentpunten van de werkelijkheid verwijderd. En er zijn ook beroepen waarin Google Afbeeldingen ten onrechte suggereert dat het vrouwenberoepen zijn. Wie zoekt op ‘telemarketeer’ zal zien dat 64 procent van de eerste 100 weergegeven afbeeldingen vrouwen laat zien, terwijl in werkelijkheid ongeveer 50 procent van de telemarketeers in de VS tot het vrouwelijke geslacht behoort.
Is dat erg?
Google Afbeeldingen geeft dus voor veel beroepsgroepen een aardig vertekend beeld van de werkelijkheid. Maar hoe erg is dat? Ook dat zochten de onderzoekers uit. Ze stelden een groep proefpersonen een aantal vragen over een bepaald beroep. De proefpersonen kregen onder meer de vraag hoe groot het percentage mannen en vrouwen was dat dit beroep uitoefende. Twee weken later kregen de proefpersonen gemanipuleerde zoekresultaten te zien. Deze zoekresultaten lieten voor een bepaald beroep meer of minder vrouwen zien dan er in werkelijkheid binnen deze beroepsgroep werkzaam waren. Vervolgens werd de proefpersonen opnieuw gevraagd naar het percentage mannen en vrouwen dat in deze beroepsgroep werkzaam was. De schattingen van de proefpersonen bleken door de gemanipuleerde zoekresultaten – in ieder geval op korte termijn – te veranderen. Gemanipuleerde zoekresultaten bepaalden – gemiddeld – zo’n zeven procent van de mening die mensen over het aantal vrouwen en mannen binnen een beroep hadden.
Of de zoekresultaten ook op lange termijn effect hebben op onze kijk op de beroepenmarkt, is onduidelijk. Maar andere onderzoeken suggereren dat regelmatig blootgesteld worden aan bevooroordeelde informatie een langdurig effect kan hebben op mensen. In dit geval zou het er bijvoorbeeld voor kunnen zorgen dat vrouwen die solliciteren naar een baan die (onder meer) volgens Google Afbeeldingen vaker voor mannen is weggelegd, die baan niet krijgen. De vraag is nu of het wenselijk is om de algoritmes die Google gebruikt om in reactie op een verzoek afbeeldingen te genereren zo kunnen worden aangepast dat de resultaten een beter beeld van de werkelijkheid geven. “We hopen dat ontwerpers van zoekmachines zich die vraag gaan stellen,” vertelt onderzoeker Sean Munson. “Dat kan tot verschillende conclusies leiden, maar ik zou me al beter voelen als mensen zich in ieder geval bewust waren van de consequenties en bewuste keuzes omtrent die consequenties maken.”