We worden met zijn allen steeds ouder. Vooral in Azië en Afrika is de levensverwachting flink toegenomen, maar ook gemiddeld over de hele wereld ziet het er goed uit: we worden gemiddeld 6,2 jaar ouder dan in 1990.
Volgens een nieuwe studie in The Lancet komt de gestegen levensverwachting in de afgelopen decennia vooral doordat er minder mensen overlijden aan diarree, luchtweginfecties en hartziekten. In Zuidoost-Azië, Oost-Azië en Oceanië werden mensen maar liefst 8,3 jaar ouder, vooral als gevolg van een afname van het aantal chronische luchtwegaandoeningen, beroertes, luchtweginfecties en kanker. Doordat landen er zulke strenge lockdowns hadden tijdens de coronapandemie konden ze de gezondheidswinst ook grotendeels behouden. In Zuid-Azië was vooral een scherpe afname van het aantal sterfgevallen door diarree de oorzaak van de gestegen levensverwachting.
De coronapandemie
Het is voor het eerst dat ook is gekeken naar de effecten van corona. “Aan de ene kant zien we dat landen een enorme prestatie hebben geleverd door zo veel doden door diarree en beroertes te voorkomen. Aan de andere kant zien we hoe ver de coronapandemie ons heeft teruggezet”, vertelt onderzoeker Liane Ong van het Institute for Health Metrics and Evaluation (IHME).
Voor het eerst in 25 jaar is de top vijf van doodsoorzaken veranderd. Een lang dominante killer – beroertes – is door Covid-19 van de eerste plaats verstoten. Vooral in Zuid-Amerika, het Caribisch gebied en Sub-Sahara Afrika zijn veel levensjaren verloren gegaan door het coronavirus. Maar desondanks zijn er indrukkende winsten geboekt. Zo heeft een betere aanpak van diarree ervoor gezorgd dat de levensverwachting wereldwijd met 1,1 jaar toenam. Een afname van dood door luchtweginfecties leidde tot een stijging van 0,9 jaar. En vooruitgang op het gebied van de behandeling van beroertes, neonatale aandoeningen, hartziekten en kanker liet de levensverwachting nog verder stijgen.
Grote regionale verschillen
Op regionaal niveau steeg de levensverwachting het hardst in het oosten van Sub-Sahara Afrika, waar mensen in 2021 10,7 jaar ouder werden dan in 1990, vooral door de aanpak van diarree. Daarna volgde Oost-Azië waar vooral minder mensen overleden aan longziekten. De studie laat zien dat op sommige locaties enorme vooruitgang is geboekt in het voorkomen van doden door de belangrijkste doodsoorzaken. Ook wordt duidelijk dat aandoeningen die de meeste sterfgevallen veroorzaken, zich concentreren in slechts enkele gebieden. Zo is diarree vooral dodelijk in Sub-Sahara Afrika en Zuid-Azië en voor malaria gold zelfs dat 90 procent van de doden voorkwam in een gebied in Zuidelijk Afrika waar maar 12 procent van de wereldbevolking woont.
“We weten nu hoe we kinderen moeten redden van infecties, zoals diarree en de vooruitgang in het gevecht tegen deze ziekte is enorm”, reageert professor Mohsen Naghavi. “Nu moeten we ons richten op het voorkomen en behandelen van andere ziektes, het uitbreiden van immuniteitsprogramma’s en het ontwikkelen van een nieuw vaccin tegen E. coli, het norovirus en shigella (de bacterie die difterie veroorzaakt).”
Ook slecht nieuws
Er is niet alleen maar goed nieuws. In werkelijk elk land neemt het aantal mensen met niet-overdraagbare ziektes, zoals diabetes en nieraandoeningen, toe. Ook is de vooruitgang op dit gebied oneerlijk verdeeld. Rijke landen hebben het aantal doden door bijvoorbeeld hart- en vaatziekten en kanker aardig teruggedrongen, maar in arme landen overlijden juist steeds meer mensen eraan.
“De wereld moet ervoor zorgen dat levensreddende behandelmethodes die het aantal doden door hartziekten, beroertes en andere niet-overdraagbare aandoeningen, in de rijke landen hebben teruggedrongen, ook beschikbaar komen voor mensen in andere landen, zelfs als de hulpbronnen er beperkt zijn”, klinkt het tot besluit.
Ook in grote delen van de westerse wereld is de levensverwachting hard gestegen. Zo worden mensen in West-Europa gemiddeld 5,5 jaar ouder dan in 1990. Ook in Centraal-Europa steeg de levensverwachting nog met 4 jaar. Dat is anders in Oost-Europa, waar mensen slechts 0,6 jaar ouder worden dan 25 jaar geleden. Ook in Noord-Amerika vlakt de stijging af. Daar is de levensverwachting met 1,8 jaar toegenomen.
In Nederland was de levensverwachting in 2022 voor vrouwen 83,1 jaar en voor mannen 80,1 jaar. In 1990 werden vrouwen 80,1 jaar en mannen 73,8 jaar. Gezamenlijk steeg de levensverwachting van 77 naar 81,6 jaar. Ook bij ons is er een duidelijke dip te zien tijdens de coronapandemie.
