De Europese Unie heeft nog geen besluit genomen over de verlenging van de vergunning voor het gebruik van het omstreden landbouwgif glyfosaat. De beslissing is uitgesteld in afwachting van nieuw wetenschappelijk onderzoek. Een van deze studies is afgelopen week gepubliceerd en de conclusies liegen er niet om.
Glyfosaat, dat wordt verkocht onder de merknaam Roundup, is het populairste bestrijdingsmiddel ter wereld. Dat akkers met glyfosaat bespoten zijn, kun je bijvoorbeeld zien aan de gele kleur van het land. Maar het gebruik ervan is steeds meer omstreden. De Amerikaanse en Europese gezondheidsautoriteiten blijven volhouden dat de stof niet kankerverwekkend is, maar onder meer de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) betwijfelt dat. Het middel wordt door onderzoekers onder andere in verband gebracht met een verhoogd risico op meerdere soorten kanker en de ziekte van Parkinson. De bewijzen stapelen zich de laatste jaren op.
Aantasting van neurologische functies
Wetenschappers van de University of California in San Diego hebben nu aangetoond dat blootstelling aan glyfosaat en een andere onkruidverdelger, 2,4-D oftewel 2,4-dichlorofenoxyazijnzuur, mogelijk slecht is voor de hersenen van jongeren. Het Amerikaanse team testte de metabolietconcentraties van glyfosaat, 2,4-D en de insectenverdelger DEET in urinemonsters uit 2016 van 519 jongeren tussen de 11 en 17 jaar, die in de Ecuadoraanse plattelandstreek Pedro Moncayo woonden. De onderzoekers keken ook naar vijf hersenfuncties: aandacht en controle, geheugen en leren, taal, visueel-ruimtelijke informatieverwerking en sociale perceptie (het inschatten van sociale rollen, regels, relaties of karaktereigenschappen van anderen).
“Het aantal chronische ziekten en psychische stoornissen bij kinderen en jongvolwassenen is wereldwijd in de laatste twintig jaar toegenomen. De blootstelling aan neurotoxische stoffen die in het milieu achterblijven, is een mogelijke verklaring voor deze stijging”, zegt hoofdonderzoeker Jose Ricardo Suarez.
Onkruidverdelgers maken hersenen kapot
Glyfosaat wordt door boeren over allerlei gewassen gespoten, bijvoorbeeld over maïs en soja. Ook wordt het in woongebieden gebruikt om de groei van planten en struiken in toom te houden. Niet zo gek dus dat deze potentieel gevaarlijke stof bij 98 procent van de deelnemers werd aangetroffen. 2,4-D bleek in 66 procent van de urinemonsters te zitten. En die laatste stof bleek nog slechter voor de genoemde hersenfuncties dan glyfosaat zelf. Hoe meer 2,4-D in de urine, des te slechter de jongeren scoorden wat betreft aandacht en controle, geheugen en leren, en taal. Glyfosaat is in de studie alleen gelinkt aan een verminderde sociale perceptie, terwijl DEET geen veranderingen in neurocognitief functioneren lijkt te veroorzaken.
‘Roundup-ready’ door genetische manipulatie
Hoe slecht de stoffen precies zijn op de lange termijn is nog moeilijk te zeggen. Pas toen in 1996 gewassen zo genetisch gemanipuleerd waren dat ze bestand bleken tegen glyfosaat, explodeerde het gebruik van de verdelger. Dat geldt ook voor 2,4-D, dat pas in 2014 op echt grote schaal werd gespoten toen belangrijke gewassen er resistent tegen waren gemaakt. “Insecten- en onkruidverdelgers worden erg veel gebruikt in de agro-industrie, zowel in ontwikkelingslanden als in de Westerse wereld. Daardoor komen kinderen en volwassenen steeds vaker in contact met deze gifstoffen, zeker als ze op het platteland wonen. We weten nog veel te weinig over de lichamelijke en geestelijke gevolgen hiervan in de verschillende levensfasen”, vertelt onderzoeker Briana Chronister uit San Diego.
Eerder onderzoek toonde al aan dat de neurocognitieve prestaties verslechteren bij mensen die zijn blootgesteld aan populaire insecticiden, terwijl ander landbouwgif ook de ontwikkeling van de hersenen en de stemming blijvend kan veranderen. De onderzoekers denken dat er mogelijk een link is met de sterke toename van het aantal jongeren met psychische aandoeningen, zoals angst, depressie, impulsiviteit, agressie of een leerstoornis.
80.000 geregistreerde chemicaliën
Er zijn dus steeds meer signalen dat landbouwgif schadelijk is, maar veel is nog onduidelijk. “Er worden elk jaar honderden nieuwe chemische stoffen op de markt gebracht en er zijn meer dan 80.000 geregistreerde chemicaliën die op dit moment gebruikt mogen worden door overheden, bedrijven en particulieren”, aldus Suarez. “Het is tragisch dat er maar zo weinig bekend is over de veiligheid en langetermijneffecten van het gros van deze chemische stoffen voor de menselijke gezondheid. Er is veel extra onderzoek nodig om de impact hiervan echt goed in te kunnen schatten.”
