Gigantische insecten domineerden de wereldzeeën zo’n 470 miljoen jaar geleden

Reuzeninsecten die ooit over de aarde kropen, het blijft een griezelig idee, maar er zijn er weer een paar gevonden in een gebied in Marokko, dat vroeger zee was.

De arthropoda (geleedpotigen) domineerden de wereldzeeën 470 miljoen jaar geleden en zijn familie van bijvoorbeeld garnalen, insecten en spinnen. De fossielen zijn gevonden op een grote nieuwe vindplaats in het Marokkaanse Taichoute, onderdeel van de bekende Fezouata-formaties. Het gebied lag ooit onderwater, maar is nu een woestijn. Er zijn vele grote ‘vrij zwemmende’ geleedpotigen gevonden. De insectachtige dieren konden wel 2 meter lang worden.

Compleet andere fossielen
Volgens het internationale onderzoeksteam zijn de fossielen compleet anders dan de eerder beschreven exemplaren van bijvoorbeeld een vindplaats 80 kilometer verderop. Taichoute opent nieuwe deuren voor paleontologisch onderzoek, klinkt het. “Alles is nieuw aan deze plaats, zijn sedimentologie, paleontologie en zelfs het behoud van fossielen. Het laat zien hoe belangrijk de vindplaats is om het leven op aarde van heel lang geleden te begrijpen”, zegt hoofdonderzoeker dr. Farid Saleh.

“We hebben de gigantische geleedpotigen die we hebben ontdekt nog niet volledig geïdentificeerd. Sommigen zullen behoren tot eerder beschreven soorten, maar anderen zijn zeker nieuw”, voegt medeonderzoeker dr. Xiaoya Ma toe. “Hoe dan ook, laat hun grote formaat en vrij zwemmende leefstijl zien dat ze een unieke rol hadden in deze ecosystemen.”

Bijzondere plaats
De Fezouata-formatie is onlangs geselecteerd als een van de honderd belangrijkste geologische vindplaatsen wereldwijd, vanwege het belang voor het begrip van de evolutie tijdens het vroege Ordovicium, zo’n 470 miljoen jaar geleden. De fossielen die er in de rotsen zijn gevonden zijn onder meer gemineraliseerde elementen van eierschalen, maar ook hele bijzondere zachte lichaamsdelen, zoals organen. Daardoor kunnen wetenschappers de anatomie van het vroege leven op aarde veel beter bestuderen.

Fossielen uit Fezouata. Van links naar rechts: een niet-gemineraliseerde geleedpotige, een worm en een trilobiet. Afbeelding: Emmanuel Martin

De dieren die in de Fezouata-formaties voorkwamen, leefden in ondiep zeewater dat vaak werd blootgesteld aan hevige stormen en hoge golven. Daardoor werden de dieren begraven onder stenen en konden de bijzondere fossielen bewaard blijven. Maar de vrij zwemmende dieren vormen slechts een klein deel van alles wat er gevonden is.

De een zijn dood…
Dat maakt de Taichoute-fossielen die nu zijn aangetroffen zo bijzonder. Ze zaten in sedimenten die een paar miljoen jaar jonger zijn dan die van de andere vindplaatsen in de omgeving en worden gedomineerd door fragmenten van gigantische geleedpotigen. “De karkassen zijn terechtgekomen op relatief diepe plekken door aardverschuivingen onderwater. Dat maakt ze anders dan eerdere ontdekkingen in veel minder diep water, waar de fossielen begraven werden door stormafzettingen”, aldus onderzoeker Romain Vaucher van de universiteit van Lausanne. Professor Allison Daley van dezelfde universiteit voegt daaraan toe: “Andere dieren, zoals bepaalde schelpen, zaten vast aan de fragmenten van de geleedpotigen, wat erop wijst dat ze, zodra ze dood waren, als voedselvoorziening dienden voor de dieren op de zeebodem.”

“Taichoute is niet alleen belangrijk vanwege de dominantie van de vrij zwemmende arthropoda, zelfs als het gaat om trilobieten zijn er tot nu toe onbekende soorten gevonden in het gebied”, klinkt het nog enthousiast.

Het maakt de Fezouata-formaties tot een bijzondere vindplaats van fossielen en de wetenschappers zijn nog lang niet klaar. Wie weet, wat voor verrassende fossielen er de komende tijd nog opduiken.

De geleedpotigen
De arthropoda zijn een groep koudbloedige, ongewervelde dieren met een uitwendig skelet. Insecten, spinnen, duizendpoten en kreeften behoren tot deze groep dieren. Ze vormen maar liefst 80 procent van alle soorten op aarde en zijn daarmee de grootste stam van het dierenrijk. Ze worden gekenmerkt door gelede ledematen en een hard exoskelet, dat ze om de zoveel tijd verliezen. Dit wordt vervelling genoemd. Hoewel er heel veel verschillende soorten geleedpotigen zijn, gaat het meestal om kleine dieren. Behalve heel vroeger dus, toen konden ze nog reusachtig worden.
De Fezouata-formaties
Pas eind jaren 90 werden de Boven- en Beneden Fezouata-formaties ontdekt. Het zijn zogenoemde Burgess-schalieafzettingen uit het vroege Ordovicium, een periode zo’n 470 miljoen jaar geleden. De Fezouata-formaties liggen in de Draa-vallei ten noorden van de stad Zagora, in het zuidoosten van Marokko (ter hoogte van Agadir). De locatie is zeldzaam omdat er veel fossielen van zachte delen, zoals organen zijn gevonden. Bovendien was er nog weinig bekend over het dierenleven van die tijd, wat Fezouata extra speciaal maakt. De ontdekking heeft er zelfs toe geleid dat de kijk op de evolutie en lichaamsbouw van veel diergroepen uit die periode moest worden bijgesteld.

Bronmateriaal

"New fossil assemblages from the Early Ordovician Fezouata Biota" - Scientific Reports

Afbeelding bovenaan dit artikel: Bertrand Lefebvre

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd