Gigantische ijsberg dumpt 152 miljard ton zoet water bij eiland

En dat kan weleens verstrekkende gevolgen hebben…

Ken je ijsberg A-68 nog? Deze ijsberg brak in juli 2017 van de Larsen C-ijsplaat af en begon aan een epische reis over de Zuidelijke Oceaan. Onderzoekers maakten zich echter een beetje zorgen toen A-68 op ramkoers leek te liggen met het sub-Antarctische eiland Zuid-Georgië. Het liep gelukkig met een sisser af. Al blijkt nu dat de ijsberg toch behoorlijk voor wat opschudding heeft gezorgd. Zo heeft hij de wateren rondom het eiland overspoeld met tientallen miljarden tonnen zoet water.

Meer over A68
A68 brak op 12 juli 2017 van de Larsen C-ijsplaat af en koos het ruime sop. De ijsberg was toen qua omvang vergelijkbaar met de provincie Gelderland en ging de boeken in als de grootste ijsberg die we ooit hebben gezien. Gehinderd door zee-ijs bleef de ijsberg eerst bijna twee jaar – vrijwel intact – bij Larsen C rondhangen. Het was volgens onderzoekers te wijten aan het feit dat de omringende Weddellzee bedekt is met zee-ijs dat de ijsberg min of meer op zijn plek hield. Begin 2019 ging A68 dan toch op reis en werd meegevoerd door de oceaanstroom die bekend staat als de Weddell Gyre. Gedragen door de zeestroming werd de ijsberg meegevoerd en reisde duizenden kilometers.

Jarenlang dobberde de ijsberg rond en bewoog zich steeds verder noordwaarts. In december 2020 dreigde de klomp ijs vervolgens schrikbarend dicht in de buurt te komen van het eiland Zuid-Georgië. Onderzoekers waren er niet gerust op. Want als A68 op zijn huidige koers zou blijven, zou de ijsberg weleens vast kunnen lopen in de ondiepe wateren voor de kust van Zuid-Georgië. Dit zou niet alleen schade toebrengen aan het ecosysteem op de zeebodem, maar het zou tevens het leven van daar levende pinguïns en zeehonden zuur kunnen maken, door het pad van deze dieren te blokkeren die op voedsel proberen te jagen.

Zoet water
Uiteindelijk liep het verhaal met een sisser af. Een extreem sterke stroming rond Zuid-Georgië voorkwam gelukkig een catastrofale kustbotsing. Maar dat betekent niet dat het gevaar daarmee geweken was. De ijsberg smolt namelijk tegelijkertijd langzaam weg en brak in meerdere stukken. Het betekent dat er destijds behoorlijk wat zoet water in de omringende oceaan gestroomd is. En nu komen wetenschappers met de onomwonden cijfers.

Smelt
Met behulp van satellietmetingen van vijf verschillende satellietmissies hebben wetenschappers in kaart gebracht hoe de oppervlakte en dikte van de ijsberg veranderden gedurende zijn levenscyclus. Door alle satellietmetingen te combineren, konden de wetenschappers berekenen hoe het volume van de ijsberg veranderde en dus hoeveel zoet water er uiteindelijk in omliggende wateren terecht is gekomen. Hieruit blijkt dat A-68 in de eerste twee jaar van zijn leven, terwijl hij nog in de koude wateren van de Weddellzee dicht bij de oorspronkelijke ijsplaat verbleef, weinig ijs verloor. Toen de klomp ijs echter aan zijn heldhaftige reis begon, voer hij door steeds warmer wordende wateren en begon langzaamaan te smelten.

152 miljard ton
In totaal is de befaamde ijsberg, die aanvankelijk 235 meter dik was, maar liefst 67 meter dunner geworden. De onderzoekers ontdekten dat de smeltsnelheid met name toenam toen de ijsberg in de Scotiazee, nabij het eiland Zuid-Georgië, terechtkwam. Uiteindelijk heeft A-68 maar liefst 152 miljard ton zoet water in de buurt van het eiland gedumpt.

Visualisatie van de hoeveelheid zoet water die door ijsberg A-68 in omliggende wateren is gedumpt. Dat komt overeen met een kubus van ongeveer 5,3 x 5,3 km boven Manhattan in de Amerikaanse stad New York. Afbeelding: CPOM/ESA/Google basemap

Dit kan zomaar eens verstrekkende gevolgen hebben voor het zeeleven rondom het eiland. Dat komt omdat smeltende ijsbergen niet alleen smeltwater, maar ook voedingsstoffen dumpen terwijl ze wegkwijnen. Dit proces beïnvloedt de lokale oceaancirculatie en heeft invloed op de heersende ecosystemen.

Gevolgen
De wateren rond Zuid-Georgië worden gezien als één van de biologisch meest rijke plekken op aarde. Het gebied herbergt meer mariene soorten dan de Galapagos en is één van de grootste beschermde mariene gebieden ter wereld. Bovendien zijn veel diersoorten in poolgebieden sterk aan hun omgeving aangepast. Daarom kunnen smeltende ijsbergen grote invloed hebben op het fytoplankton, dat onderaan de voedselketen staat. Dit kan op zijn beurt gevolgen hebben voor krill – dat fytoplankton eet – en weer wordt opgegeten door zeehonden, pinguïns en walvissen.

Wat precies de gevolgen zijn van de 152 miljard ton zoet water dat in de wateren rondom Zuid-Georgië is gesijpeld, is nog grotendeels onbekend. “Dit is echt een enorme hoeveelheid smeltwater,” zegt onderzoeker Anne Braakmann-Folgmann. “Het volgende dat we dan ook willen leren is of het een positieve of negatieve impact op het ecosysteem heeft gehad.”

Meer weten…

…over de enerverende reis van ijsberg A-68? Lees dan ook dit eerder verschenen interview met oceanograaf Povl Abrahamsen. Uiteindelijk viel de ijsberg enkele maanden later in talloze stukjes uit elkaar, waarmee het einde van de ijsberg was gekomen.

Bronmateriaal

"Mega iceberg released 152 billion tonnes of freshwater" - ESA

Afbeelding bovenaan dit artikel: British Antarctic Survey/ESA

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd