Op zoek naar sporen van vergeten tsunami’s speuren Australische wetenschappers de zuidkust van het eiland Tongatapu af. Tot boeren ze landinwaarts dirigeren. En daar wacht – letterlijk – een grote ontdekking.
Zo’n 200 meter landinwaarts ligt namelijk een enorm rotsblok, dat door de boeren en omwonenden ‘Maka Lahi’ wordt genoemd. Dat betekent zoiets als ‘grote steen’ en dat is niets overdreven; de kei meet zo’n 14 bij 12 bij 6,7 meter. En deze enorme steen hoort hier eigenlijk niet, zo schrijven onderzoekers nadat ze ‘Maka Lahi’ op aangeven van boeren eens aan een nadere inspectie hebben onderworpen. Onderzoek – verschenen in het blad Marine Geology – onthult namelijk dat deze oorspronkelijk waarschijnlijk op een 30 meter hoge klif rustte, maar rond 7000 jaar geleden op de golven van een enorme tsunami 200 meter landinwaarts is ‘gesurfd’.
Verrassing
“We hadden aan de zuidkant van het eiland Tongapatu, langs de kliffen, gezocht naar sporen van oude tsunami’s,” vertelt onderzoeker Martin Köhler. “Het was al wat later op de dag, toen we in gesprek raakten met een paar boeren en zij wezen ons op de steen. Ik was zo verrast; de kei bevindt zich zover landinwaarts en zo ver buiten het gebied waar we onderzoek deden en moet wel door een enorme tsunami zijn meegenomen.”
Op een klif
De onderzoekers maakten een 3D-model van de steen en zochten vervolgens langs de kust naar mogelijke plaatsen van herkomst. Met succes, zo vertelt Köhler. “We hebben een plek gevonden waar deze vandaan kan zijn gekomen, boven op een klif, zo’n 30 meter boven zeeniveau.”
50 meter hoge golven
Met behulp van modellen zijn de onderzoekers ook nagegaan wat er voor nodig is om een steen van deze omvang over een afstand van zo’n 200 meter te verplaatsen. Het onderzoek wijst uit dat golven van ongeveer 50 meter hoog, die 90 seconden aanhouden, nodig waren om de steen van de klifrand op te tillen en naar zijn uiteindelijke rustplaats te transporteren.
Tsunami in 2022
Dat het eiland Tongatapu met dergelijke monsterachtige tsunami’s te maken heeft gehad, komt niet als een verrassing. Tonga – de eilandengroep waar Tongatapu onderdeel van uitmaakt – heeft al heel wat door bevingen en vulkaanuitbarstingen ingegeven tsunami’s meegemaakt. “De meest recente tsunami, in 2022, kostte 6 mensen het leven en veroorzaakte een hoop schade,” vertelt onderzoeker Annie Lau.
Onderzoek naar tsunami’s die lang geleden plaatsvonden en misschien zelfs al vergeten zijn, is dan ook belangrijk. Niet alleen als we een beter beeld willen krijgen van het verleden, maar juist ook om grip te krijgen op wat er in de toekomst wellicht kan gaan gebeuren. “Een beter begrip van extreme gebeurtenissen in het verleden is belangrijk als we ons nu en in de toekomst voor willen bereiden op gevaarlijke situaties en een inschatting willen maken van de risico’s. Deze analyse vergroot ons begrip van het transport van rotsen door golven en geeft een beter beeld van de gevaren die kustgebieden die door tsunami’s worden bedreigd, wereldwijd lopen,” aldus Lau.
