Sommige mensen hebben voor dag en dauw al een rondje rond het park erop zitten, terwijl de ander het liefst ’s avonds nog in de sportschool staat te zweten. Maar op welk tijdstip ben je nou het gezondst bezig?
Bij een gezonde leefstijl hoort onomstotelijk voldoende beweging. Maar het tijdstip waarop mensen sporten, verschilt aanzienlijk. De één doet dat liever ’s ochtends vroeg, de ander in de namiddag en weer een ander ’s avonds. In een nieuwe studie wilden onderzoekers ontraadselen wie van deze mensen het gezondst bezig is. Heeft het tijdstip waarop je sport bijvoorbeeld invloed op de voorkoming van diabetes type 2?
Diabetes type 2 is een chronische aandoening die het metabolisme van suiker (glucose) in het lichaam beïnvloedt. Het is in feite een welvaartsziekte, die voornamelijk ontstaat door teveel te eten en te weinig te bewegen. Maar er is ook een sterk erfelijke component. Risicofactoren zijn onder meer genetische aanleg, overgewicht, een zittende levensstijl, een ongezond voedingspatroon, hoge bloeddruk en leeftijd. Onbehandelde diabetes kan leiden tot schade aan het hart, ogen, nieren en voeten. Diabetes type 2 gaat dan ook samen met een verhoogde kans op hart- en vaatziekten. Naar schatting hebben maar liefst 1,1 miljoen Nederlanders deze aandoening.
We weten dat lichaamsbeweging een belangrijke rol speelt bij het voorkomen van diabetes type 2. Er is echter nog weinig onderzoek gedaan naar het ideale tijdstip van die lichaamsbeweging. Tegenwoordig bestaan er echter steeds slimmere apparaten, zoals meetinstrumenten gebaseerd op accelerometers. En die bieden een nieuwe manier om lichamelijke activiteit gedurende de dag en de week op een objectieve manier vast te leggen.
Studie
Een groep van 93.095 deelnemers aan de UK Biobank, met een gemiddelde leeftijd van 62 jaar en zonder voorgeschiedenis van diabetes type 2, droeg gedurende een week een pols-gedragen accelerometer. De onderzoekers gebruikten de gegevens van de accelerometer om de zogenaamde MET-waarde (zie kader) te berekenen, wat een veelgebruikte meeteenheid is voor lichamelijke activiteit. De onderzoekers maten alle soorten activiteiten die de deelnemers gedurende de dag ondernamen, zoals huishoudelijke taken, wandelen en intensieve lichaamsbeweging. Daarbij keken ze naar de totale voltooide MET’s binnen drie tijdssegmenten: ’s ochtends (06:00-12:00 uur), ’s middags (12:00-18:00 uur) en ’s avonds (18:00-24:00 uur).
Om te begrijpen hoeveel energie je verbrandt bij verschillende lichamelijke activiteiten in vergelijking met de energie die je in rust verbruikt, gebruiken we de zogenaamde MET-waarde, zo legt het Voedingscentrum uit. De MET-waarde staat voor Metabolic Equivalent of Task en is een manier om te meten hoeveel energie een bepaalde fysieke activiteit kost in vergelijking met de energie die je verbruikt wanneer je gewoon stilzit. Dus, als je een activiteit doet met een hogere MET-waarde, betekent dit dat je meer calorieën verbrandt in vergelijking met wanneer je in rust bent. En dit hangt ook af van je lichaamsgewicht, omdat zwaardere mensen meer calorieën per uur verbruiken dan lichtere mensen, omdat ze meer gewicht verplaatsen. Activiteiten met MET-waarden tussen 3 en 5,9 worden als matig intensief beschouwd, terwijl activiteiten met MET-waarden van 6 of hoger als zwaar intensief worden beschouwd.
Het onderzoek leidt tot een interessante ontdekking. Zo blijkt dat lichaamsbeweging in de ochtend en middag verband houdt met een verminderd risico op het ontwikkelen van diabetes type 2, ongeacht het opleidingsniveau en inkomen. Opvallend genoeg vonden de onderzoekers geen statistisch significante associatie tussen lichaamsbeweging in de avond en het risico op type 2 diabetes. Dit betekent dat het mogelijk beter is om ’s ochtends of ’s middags te sporten dan ’s avonds.
’s Ochtends is beter dan ’s avonds
Deze bevinding sluit aan bij eerdere studies, zo vertelt onderzoeker Caiwei Tian in een interview met Scientias.nl. “Er zijn eerdere studies geweest die hebben laten zien dat lichaamsbeweging in de ochtend of middag gunstige effecten kan hebben op de gezondheid,” zegt ze. “In ons onderzoek hebben we deze bevindingen bevestigd met een sterker onderzoeksmethodologie en een grotere groep deelnemers. Bovendien hebben we specifiek gekeken naar de preventie van diabetes type 2.”
Meerdere factoren
Waarom het mogelijk doeltreffender is om ’s ochtends of ’s middags te sporten? Tian heeft helaas geen sluitend antwoord. “We vermoeden dat dit verband mogelijk te maken heeft met verschillende factoren, zoals de biologische dag-nacht ritmes van het lichaam, insulineresistentie, de kwaliteit van de slaap en de leeftijd van de deelnemers,” speculeert ze. “Om te begrijpen of deze factoren daadwerkelijk de oorzaak zijn, moeten toekomstige onderzoeken worden uitgevoerd in een gecontroleerde of experimentele omgeving waarin we de oorzaak-gevolgrelaties kunnen vaststellen.”
Lichaamsbeweging
Maar het tijdstip waarop je sport is misschien niet eens het allerbelangrijkst. Wat deze studie ook laat zien, is dat krachtige lichaamsbeweging – waarbij je flink in beweging bent – sterk verbonden is met een lager risico op diabetes. En het maakt eigenlijk niet zoveel uit wanneer je deze intensieve activiteit gedurende de dag doet. De onderzoekers denken wel dat het moment van beweging een rol kan spelen bij het verminderen van het diabetesrisico, maar het allerbelangrijkste is hoeveel lichaamsbeweging je in totaal krijgt, ongeacht wanneer je het doet.
Hardlopen, zwemmen of toch een ommetje met de hond?
Daarbij maakt het ook geen verschil welke sport je beoefend of hoe je in beweging komt. “Wat we hebben ontdekt is dat als mensen maar regelmatig bewegen, het niet echt uitmaakt welke soort lichaamsbeweging ze doen,” aldus Tian. “Hun risico op de ontwikkeling van diabetes type 2 is hoe dan ook lager. Wel raden we mensen aan om ook zwaardere oefeningen in hun dagelijkse routine op te nemen. Maar het is belangrijk dat ze eerst met een dokter praten, vooral als ze wat ouder zijn, om ervoor te zorgen dat het veilig is voor hun gezondheid.”
Alles op één dag of gespreid
Ook blijkt de algehele regelmaat van lichamelijke activiteit gedurende de week minder van belang. Anders gezegd, het maakt eigenlijk niet veel uit of je regelmatig sport of af en toe heel intensief. “Het lijkt erop dat het geen groot verschil maakt of mensen veel bewegen op één dag of minder bewegen over meerdere dagen,” stelt Tian. “Het risico op diabetes lijkt niet veel te veranderen.”
Over het geheel genomen biedt dit onderzoek waardevolle inzichten die kunnen bijdragen aan een gezondere levensstijl en de preventie van diabetes type 2. “Het beste is om zoveel mogelijk actief te zijn, vooral in de ochtend en middag als dat lukt, om deze aandoening te voorkomen,” adviseert Tian. “We zijn er sterk van overtuigd dat meer bewegen helpt om ziekten zoals diabetes te vermijden. Probeer dus minder stil te zitten en meer te bewegen in het algemeen. Dat is echt goed voor je gezondheid.”
