Slaaptekort doet de mannelijke gestreepte strandloper meer dan goed, zo blijkt uit nieuw onderzoek. Hoe groter het gebrek aan slaap, hoe meer nageslacht de vogel krijgt.
Dat schrijven onderzoekers in het blad Science. Ze baseren hun opmerkelijke conclusies op observaties. Ze gaven gestreepte strandlopers een soort zendertjes mee waarmee ze elke beweging van de vogel konden volgen. Ook de activiteit van de hersenen en spieren werd vastgelegd om precies te kunnen achterhalen wanneer een vogel sliep, wanneer deze echt actief was en wanneer deze rustte. Bovendien werden er DNA-tests afgenomen om vast te stellen welk jong bij welke vader hoorde.
Lange reis
Gestreepte strandlopers broeden op Alaska, maar brengen de winter op het zuidelijk halfrond door. Dat betekent dat ze kort voor hun broedseizoen begint een flinke reis moeten maken. Eenmaal op Alaska aangekomen, gunnen de mannetjes zich echter geen tijd om uit te rusten. Ze benutten het broedseizoen (dat drie weken duurt) optimaal door soms wel 95 procent van die tijd actief te zijn. Dat betekent dat ze dagen op rij wakker blijven.
Hard werken
En in die periode dat ze wakker zijn, moeten ze ook nog eens hard werken. Mannelijke gestreepte strandlopers bemoeien zich namelijk niet met de opvoeding van hun jongen. Het enige moment waarop ze invloed uit kunnen oefenen op hun nageslacht is wanneer ze het verwekken. Het is voor de heren dus van het grootste belang om zoveel mogelijk vrouwtjes te bevruchten. Maar dat is hard werken. “Mannetjes moeten hun rivalen voortdurend wegjagen en tegelijkertijd vrouwtjes zien te versieren,” vertelt onderzoeker Bart Kempenaers. Eén ding hebben de mannetjes mee: tijdens hun broedseizoen is het zomer op Alaska en dus is het dag en nacht licht.
Contact
Uit het onderzoek blijkt dat mannetjes die het minst sliepen, het vaakst contact hadden met vrouwtjes. Ook kregen ze meer jongen. Ergens is dat logisch: ze hebben door hun slaapgebrek meer tijd om vrouwtjes te bevruchten. Maar ergens is het ook onlogisch: men zou denken dat vermoeidheid ze minder fit en dus kwetsbaarder maakt. Tijdens het broedseizoen is van dat gebrek aan fitheid echter niets te merken. Misschien erna? Maar ook dat blijkt niet het geval. Mannetjes die een groot slaaptekort hadden – en de meeste jongen verwekten – keerden nadat ze gepaard hadden op Alaska en weer overwinterd hadden in het zuiden veel vaker terug dan de mannetjes die tijdens het broedseizoen wel de tijd namen voor dutjes.
Diepe slaap
Uit het onderzoek blijkt ook dat mannetjes die tijdens het broedseizoen bijna altijd wakker waren, wanneer ze sliepen wel veel dieper sliepen dan de mannetjes die regelmatig dutten. Toch compenseren de mannetjes het gebrek aan slaap door diep te slapen bij lange na niet. Ze blijven een slaaptekort houden.
Grote vraag is waarom het ene mannetje wel bijna drie weken wakker kan blijven en waarom de ander toch zo af en toe slaapt, ook al betekent dat dat hij minder jongen krijgt. De onderzoekers hopen dat in de toekomst uit te gaan zoeken. Uiteindelijk moet het leiden tot een groter inzicht in waarom organismen nu precies slapen. De huidige overtuiging is dat we slapen om het brein te regenereren. Maar het feit dat mannelijke gestreepte strandlopers heel lang zonder slaap kunnen en hun brein toch uitstekend blijft presteren, zou dat in twijfel kunnen trekken.
