Veel mannen worden kaal. Ze zouden er heel wat voor over hebben om op eenvoudige wijze hun volle haardos te behouden. Door een nieuwe ontdekking is dat mogelijk een stap dichterbij gekomen.
Er blijkt één specifiek eiwit te zijn dat de nieuwe celdeling in de haarfollikels stimuleert, maar ook bepaalt wanneer deze cellen doodgaan. Deze vondst is belangrijk voor de behandeling van kaalheid. Mogelijk kan het leiden tot betere en snellere wondgenezing, aangezien haarzakjes een bron zijn van regenererende stamcellen.
De meeste cellen in het menselijk lichaam hebben een bepaalde vorm en functie. Dit specialisme is tijdens de embryonale groeifase toegekend aan de verschillende soorten lichaamscellen en blijft gedurende het leven hetzelfde. Zo kan een bloedcel bijvoorbeeld niet meer in een zenuwcel veranderen of andersom.
The Special One
Een uitzondering daarop zijn stamcellen. Je kunt ze zien als de blanco steentjes bij Scrabble. Ze kunnen veranderen in elke andere soort lichaamscel. Het enorme aanpassingsvermogen van stamcellen maakt dat ze erg nuttig zijn bij verwondingen of letsel aan interne organen. Stamcellen kunnen onder de juiste omstandigheden wonden genezen en orgaanweefsel regenereren.
“Personages in sciencefictionfilms balanceren soms op het randje van de dood, maar dan komt de dokter met een futuristisch apparaat of operatie. Een stamcelbehandeling wordt uitgevoerd en in een mum van tijd knapt de hoofdpersoon weer op”, zegt wiskundig bioloog aan de University of California, Qixuan Wang.
Geen sciencefiction
“In het echte leven zijn wij bezig met nieuw onderzoek naar het gedrag en de werking van stamcellen. We begrijpen steeds meer van hun potentie en hoe we ze kunnen gebruiken in ons voordeel, bijvoorbeeld om wonden te genezen”, vertelt Wang, die meeschreef aan de publicatie in vakblad Biophysical Journal.
Organen zoals de lever en de maag regenereren zichzelf als er schade aan het weefsel is toegebracht. Wang en zijn team focuste echter op een ander deel van het lichaam: de haarfollikel. Dit is het enige menselijke orgaan dat een keer in de zoveel tijd automatisch vernieuwt, ook al is het niet eens beschadigd.
Wondgenezing
Omdat veel mensen en dieren huid en haar(zakjes) bezitten over hun hele lichaam, is de regeneratie van haarfollikels onderdeel van een perfecte wondgenezing. De wetenschappers ontdekten dat een bepaald soort stofje, het eiwit TGF-bèta (Transforming Growth Factor), allerlei belangrijke processen in de cellen van de haarzakjes reguleert. Zo delen stamcellen zich en vormen ze nieuwe cellen. Ook sterven cellen onder invloed van het eiwit op commando, waardoor uiteindelijk de hele haarfollikel doodgaat.
“TGF-beta heeft twee tegenovergestelde functies. Het stimuleert bepaalde haarfollikelcellen om te delen en nieuw leven te creëren, en later orkestreert het de apoptose, oftewel het proces van geprogrammeerde celdood”, legt Wang uit. Zoals zo vaak bij dit soort biochemische processen op celniveau gaat het om de hoeveelheid werkzame stof, die vrijkomt in het weefsel. Een bepaalde concentratie van het eiwit zorgt ervoor dat de cellen gaan delen. Te veel TGF-bèta leidt tot apoptose.
Biochemisch seintje
“Zelfs als een haarfollikel zelfmoord pleegt, zal hij nooit het stamcelreservoir uitroeien. De stamcellen overleven en worden actief als ze een biochemisch seintje krijgen. Een dosis TGF-bèta zorgt voor celdeling in de stamcellen, waardoor nieuwe cellen worden gemaakt, die zich ontwikkelen tot een nieuwe haarfollikel”, aldus Wang.
Wetenschappers zijn hard op zoek naar een remedie voor haaruitval en kaalheid. Een belangrijke stap is om te weten te komen hoe het celdelingsproces werkt. Hoe zorgt het eiwit TGF-bèta precies voor het startschot van de celdeling en wat is zijn rol in de communicatie met andere belangrijke genen?
Als we antwoorden vinden op deze vragen, is het misschien mogelijk om de stamcellen in de haarzakjes op de kale hoofden te activeren en mensen weer een weelderige haardos aan te meten. Als de concentratie TGF-bèta in de haarfollikels kunstmatig kan worden gecontroleerd, zijn we een grote stap verder richting het genezen van haaruitval en kaalheid.
Alopecia
Miljoenen mensen hebben moeite met hun kaalheid. De kwaal kan leiden tot psychische problemen, zowel bij mannen als vrouwen. Ongeveer 2 procent van de bevolking krijgt ooit met de ziekte alopecia areata te maken, ook veel vrouwen. Daarbij krijgen patiënten opeens kale plekken, meestal op het hoofd. Bij meer dan de helft van de mensen komt het haar binnen een jaar weer terug. “Ik hoop dat mensen die worstelen met allerlei verschillende problemen rond haaruitval uiteindelijk baat gaan hebben bij ons onderzoekswerk”, besluit Wang.
