Genetische diversiteit van veel dieren gaat hard achteruit, waardoor ze nog sneller zullen uitsterven

Door toedoen van de mens zijn er steeds meer diersoorten op aarde bedreigd. Dat heeft nog een bijkomend nadeel: hun genetische diversiteit neemt af, wat hen extra kwetsbaar maakt voor bijvoorbeeld klimaatverandering.

Volgens een nieuwe Australische studie, die in Nature verscheen, daalt bij twee derde van de dieren en planten de genetische diversiteit. Dat gebeurt al lang voor een soort bijna uitsterft. Eerst wordt de populatie kleiner en gefragmenteerder, wat wil zeggen dat de dieren in meer kleinere groepjes gaan leven. Daardoor neemt het aantal potentiële partners snel af en daalt dus de genetische vermenging. Dit maakt een soort kwetsbaarder voor allerlei veranderingen, maar ook voor bijvoorbeeld ziektes.

“Een verrassende trend is dat we de genetische diversiteit zelfs bij veel soorten die niet als bedreigd worden beschouwd, zagen afnemen”, vertelt onderzoeker Catherine Grueber, bioloog aan de University of Sydney.

Vogels en zoogdieren
Samen met haar collega’s onderzocht ze de gegevens van bijna 630 soorten die tussen 1985 en 2019 werden bestudeerd, bijna 35 jaar dus. Met de meeste soorten ging het bergafwaarts. Bij vogels en zoogdieren was het verlies aan genetische variatie het grootst.

“Als een soort verschillende genetische oplossingen heeft, is die beter in staat om te gaan met veranderingen”, verklaart David Nogués-Bravo van de Universiteit van Kopenhagen, die niet betrokken was bij het onderzoek.

Klimaatverandering
Als bijvoorbeeld door klimaatverandering er plots veel minder regen valt in de zomer of wanneer een nieuwe ziekte zich door een populatie verspreidt, zijn sommige dieren daar beter tegen bestand dan anderen, deels door hun genen. Een hogere genetische diversiteit betekent ook dat de overlevingskans van een soort groter is.

Natuurbeschermers kunnen voorkomen dat de genetische diversiteit afneemt door populaties die geïsoleerd zijn geraakt weer met elkaar te verbinden. Zo wordt de genenpool van de groep weer groter en kan de genetische diversiteit herstellen.

De Floridapanters
Een positief voorbeeld zijn de Floridapanters, een bedreigde diersoort die gestaag aan habitat heeft verloren door de aanleg van snelwegen en de uitbreiding van steden in de VS. Halverwege de jaren 90 vertoonden de overgebleven panters in het zuiden van Florida duidelijke tekenen van inteelt: ze hadden geknikte staarten en de mannetjes hadden nog maar weinig zaadcellen.

Maar met slechts acht vrouwelijke panters uit Texas kon de populatie worden gered. Biologen brachten de dieren naar Florida zodat ze konden paren met de mannetjes. Twintig jaar later is het aantal wilde panters in het gebied aanzienlijk gegroeid en is de genetische diversiteit toegenomen. “Geïsoleerde populaties lijden het meest”, zegt ecoloog Stuart Pimm van Duke University, die geen deel uitmaakte van het onderzoek. “De oplossing is om ze weer met elkaar te verbinden.”

Dat is natuurlijk een kostbare en tijdrovende klus waar mogelijk alleen middelen voor zijn in rijkere landen. Nog beter is dus om zuiniger te zijn op onze flora en fauna en te voorkomen dat hun genetische diversiteit afneemt.

De Rode Lijst
Bedreigde diersoorten worden bijgehouden op de Rode Lijst van de International Union for Conservation of Nature (IUCN). Deze lijst is de meest gezaghebbende inventarisatie van de wereldwijde staat van dier- en plantensoorten. Daardoor weten we bijvoorbeeld dat de Sumatraanse neushoorn, de berggorilla en de Siberische tijger ernstig bedreigd zijn. Dat dieren dreigen uit te sterven komt over het algemeen door toedoen van de mens. Denk aan habitatverlies, stroperij, klimaatverandering en vervuiling. Volgens de lijst die voor het laatst geüpdatet is in 2023 zijn er van de meer dan 157.000 beoordeelde soorten ongeveer 44.000 bedreigd. Hiervan zijn er ruim 7000 ‘kritiek bedreigd’, 11.000 soorten zijn ‘bedreigd’ en meer dan 16.000 soorten zijn ‘kwetsbaar’.

Bronmateriaal

"Global meta-analysis shows action is needed to halt genetic diversity loss" - Nature
Afbeelding bovenaan dit artikel: Pixabay

Fout gevonden?

Interessant voor jou

Voor jou geselecteerd