Methylkwik is een enorm giftig stofje dat zich ophoopt in de natuur door de verbranding van steenkool en illegale goudwinning. Gelukkig hebben Australische wetenschappers nu een manier gevonden om het smerige kwik op te ruimen: genetisch gemodificeerde dieren schieten te hulp.
Het methylkwik komt niet alleen in de natuur terecht, maar belandt ook in ons voedsel en dus in ons lichaam. Reden genoeg om het weg te willen hebben dus.
Onderzoekers van de Macquarie University in Sydney sleutelden daarom aan het DNA van fruitvliegen en zebravissen. Ze knipten stukjes uit het erfelijk materiaal van bacteriën en plakten deze genen in het DNA van de dieren. Hierdoor zijn de vissen en insecten in staat om methylkwik om te zetten in een minder schadelijk gas dat eenvoudig in de lucht opgaat. “Het voelt nog steeds als tovenarij dat we synthetische biologie kunnen gebruiken om de schadelijkste vorm van kwik af te breken en als onschuldig gas uit een dier te laten verdwijnen”, zegt hoofdonderzoeker Kate Tepper van de Macquarie University, wier studie in Nature verscheen.
Waarom is methylkwik zo gevaarlijk?
Methylkwik is zo schadelijk omdat het zich makkelijk kan verspreiden in een organisme en het menselijk lichaam heel veel moeite heeft om het af te voeren. Het gaat met gemak door de wanden van het spijsverteringskanaal, steekt zonder moeite de bloed-hersenbarrière over en kan zelfs via de placenta het lichaam van het ongeboren kind binnendringen. Doordat het zich ophoopt in de voedselketen, verstoort de stof onder andere de werking van zenuwen en de voortplanting.
Probleem verdwijnt
Genetisch gemodificeerde fruitvliegen en zebravissen zijn in staat om twee enzymen aan te maken die methylkwik omzetten in een minder schadelijke vorm. Het eindproduct verlaat vervolgens hun lichaam als een gas. “Toen we de aangepaste dieren testten, zagen we dat ze minder dan de helft van de oorspronkelijke hoeveelheid kwik in hun lichaam hadden”, zegt dr. Tepper. “Bovendien was het kwik dat nog overbleef een vorm die veel minder makkelijk door andere organismen wordt opgenomen.”
Veiligheid en toekomstperspectief
Volgens teamlid Maselko is het nog te vroeg om deze techniek buiten het laboratorium toe te passen. “Het onderzoek zit nog in een vroege fase en er is veel extra onderzoek nodig om zeker te weten dat het goed werkt en helemaal veilig is”, waarschuwt de wetenschapper. De onderzoekers hebben een aantal veiligheidsmaatregelen ingebouwd, zodat de aangepaste dieren zich niet ongeremd in de natuur kunnen verspreiden. Ze wijzen erop dat er strenge regels nodig zijn voordat de techniek echt gebruikt mag worden. Maar de hoop is dat de aanpak binnen afzienbare tijd wel gaat leiden tot nieuwe methoden om mensen, dieren en planten te beschermen tegen methylkwik.
Het is een belangrijke ontwikkeling, want door de opwarmende oceanen komt er steeds meer methylkwik in met name vissen, zoals kabeljauw en tonijn, terecht.
Methylkwik is beter gezegd monomethylkwik-kation. Het is een giftig soort organische kwik, dat zich ophoopt in de voedselketen. Roofvissen bovenaan de keten krijgen het meeste kwik binnen. Doordat wij vis eten komt het ook in ons lichaam terecht. Het verhoogt onder meer het risico op hartaanvallen en kan schadelijk zijn voor ongeboren kinderen.
