Met behulp van moderne technologieën onthullen onderzoekers het verhaal van de zorgvuldig door de oude Egyptenaren ingepakte dieren.
Niet alleen machtige farao’s werden na hun dood gemummificeerd. Ook talloze dieren, waaronder katten, vogels, slangen, krokodillen en honden wachtte dat lot. Sommige van deze dieren werden begraven met hun eigenaar. Anderen deden dienst als bron van voedsel voor in het hiernamaals. Maar de meeste gemummificeerde dieren – naar schatting zo’n 70 miljoen(!) – werden als offers aan de goden gewijd.
Autopsie
Hoe het leven en sterven van deze dieren er precies uitzag is niet helemaal duidelijk. Want hoewel er heel veel gemummificeerde dieren zijn teruggevonden, blijft het lastig om deze – zonder ze uit te pakken en dus te beschadigen – heel gedetailleerd te onderzoeken. Maar onderzoekers hebben daar nu iets op bedacht. Met behulp van micro CT-scans onthullen ze nu wat er onder de windselen schuilgaat. “Met behulp van micro CT-scans (die resulteren in driedimensionale beelden met een zeer hoge resolutie, red.) kunnen we in feite, meer dan 2000 jaar nadat de dieren in het oude Egypte zijn gestorven, een autopsie uitvoeren,” vertelt onderzoeker Richard Johnston, verbonden aan de Swansea University. En met behulp van de zeer gedetailleerde scans kunnen de onderzoekers niet alleen meer zeggen over de doodsoorzaak, maar zelfs enkele conclusies trekken over hoe het leven van deze dieren eruit zag.
Kat, vogel en slang
De onderzoekers bogen zich voor hun studie over drie gemummificeerde dieren: een kat, een vogel en een slang. “Het waren gewijde offers, die bij de tempels aan de goden gepresenteerd werden,” zo vertelt onderzoeker Carolyn Graves-Brown, verbonden aan Swansea University, aan Scientias.nl. “Het waren wilde dieren die waarschijnlijk gehouden en gefokt werden om gedood en gemummificeerd te worden.” Deze dieren hadden vanaf hun geboorte dus maar één door de mens opgelegd levensdoel: geofferd worden aan de goden. Ze werden daartoe in gevangenschap geboren en grootgebracht, om vervolgens door priesters gedood en gebalsemd te worden. En dankzij de gedetailleerde scans van Johnston en Graves krijgen we nu een iets beter beeld van hoe het leven van deze offers eruitzag.
Kat
Zo blijkt uit de scans dat de kat al op jonge leeftijd werd gedood. Afgaand op de tanden was het beestje nog geen vijf maanden oud. Waarschijnlijk werd het dier gewurgd. Tijdens het wurgen of mummificeren werd de nek van de kat gebroken.
Slang
De resten van de slang getuigen er ondertussen van dat het leven in gevangenschap niet over rozen ging. Zo stuitten de onderzoekers op nierbeschadigingen die erop wijzen dat de cobra gedurende zijn leven te weinig te drinken kreeg. “De nieren zouden normaal gesproken zacht weefsel moeten zijn en vrijwel onzichtbaar moeten zijn nadat ze over een periode van enkele duizenden jaren zijn uitgedroogd,” legt Johnston aan Scientias.nl uit. “Maar deze nieren waren goed te zien. En wat het waarschijnlijk onthult, is dat de slang voorafgaand aan zijn dood te weinig water heeft gehad.”
Mondopeningsceremonie
De slang kwam uiteindelijk aan zijn einde doordat deze bij de staart werd gegrepen, waarna men er een soort zweepslagen mee maakte, waarbij het bovenlijf herhaaldelijk hard op de grond werd geslagen. Nog opmerkelijker is wat er na de dood met de slang gebeurde. Zo is deze met open mond gemummificeerd en lijkt de keel gevuld te zijn met natron: een mengsel dat de oude Egyptenaren gebruikten om hun doden te mummificeren. Het doet denken aan de mondopeningsceremonie die normaliter na de dood van belangrijke Egyptenaren werd uitgevoerd, met als doel het mogelijk te maken dat de overledene in het hiernamaals kon functioneren, eten, drinken en praten. Eerdere aanwijzingen dat ook dieren het ritueel ondergingen, is dunnetjes, zo vertelt Graves. Maar deze slang lijkt er sterk op te wijzen dat ook dieren aan het ritueel werden onderworpen.
Torenvalk
Tenslotte bestudeerden de onderzoekers ook nog de mummie met daarin een vogel. Om welke soort het ging, was tot voor kort onduidelijk en kan nu alleen dankzij de gedetailleerde scans worden vastgesteld. Volgens de onderzoekers gaat het om een torenvalk.
De scans die de onderzoekers hebben gemaakt, zijn prachtig om te zien. En het onderzoek dat leidde tot de publicatie van deze studie was bijzonder fascinerend, zo stelt Johnston. “het was ongelofelijk interessant om eerst de 2D-beelden te zien. Deze onthulden dat er inderdaad skeletten van dieren in de doeken zaten. Vervolgens wachtten we een paar uren op de volledige 3D-scans die de complete dieren zouden laten zien. En elke keer wanneer we iets in ons lab scanden, wisten we dat wij de eersten zouden zijn die op deze manier in de mummies keken en zo een kijkje kregen in het verre verleden.” En wat het onderzoek laat zien, is dat dat verre verleden ons nog genoeg nieuws te vertellen heeft, stelt Graves. “Want ook al denken we er behoorlijk veel over te weten, eigenlijk weten we nog maar heel weinig.”
