Geluid werkt bij muizen alleen pijnstillend als het niet veel harder is dan het omgevingsgeluid. Dat blijkt uit nieuw onderzoek, dat ook meer licht werpt op hoe deze vorm van pijnstilling in de hersenen werkt.
Dat muziek, of breder: geluid, pijn kan verlichten, is al decennialang bekend. Maar hoe precies is nog steeds een mysterie. Een team van Chinese en Amerikaanse wetenschappers licht nu een tipje van de sluier op met experimenten bij muizen.
Bij die dieren blijkt het weinig uit te maken of er klassieke muziek, ‘naar klinkende’ muziek of ruis te horen is. Wel moet wat de muizen te horen krijgen nét iets luider klinken dan het omgevingsgeluid.
Verder hebben de onderzoekers voor het eerst laten zien dat er een verbinding is tussen het hersengebied waar geluid wordt verwerkt en het gebied dat allerlei informatie vanuit de zenuwen – waaronder pijn – doorsluist.
Verbouwde klassieke muziek
Om te bekijken of het soort geluid uitmaakte bij muizen, lieten de onderzoekers hun proefdieren klassieke muziek horen, diezelfde muziek maar dan verbouwd tot een onprettig klinkend geheel, of ‘witte ruis’. Dat bleek geen verschil te maken.
Wel maakte het uit hoe hard dat geluid klonk. Was het 5 decibel harder dan het omgevingsgeluid, dan had het een pijnstillende werking op de muizen (die de onderzoekers ontstoken pootjes hadden bezorgd). Was het verschil met het omgevingsgeluid bijvoorbeeld 10, 15 of 20 decibel, dan hadden de muizen geen baat bij het geluid.
Interessant is verder dat het pijnstillend effect nog een paar dagen aanhield nádat de muizen waren blootgesteld aan geluid dat 5 decibel harder was dan het omgevingsgeluid. Dat laat volgens de onderzoekers zien dat het geluid de muizen niet simpelweg afleidde of kalmeerde.
Het Utrecht Centraal van de hersenen
De volgende vraag die de onderzoekers tackelden, was: wat gebeurt er in de hersenen als muizen pijnstillend geluid te horen krijgen? Met behulp van niet-besmettelijke virussen die lichtgevende eiwitten bevatten, maakten ze een route zichtbaar van de gehoorschors, waar geluiden worden verwerkt, naar de thalamus.
Dat laatste hersengebied omschrijft Bert Joosten, hoogleraar experimentele anesthesiologie en pijnmanagement aan de Universiteit Maastricht, als “het Utrecht Centraal van de hersenen: een soort treinstation waar bijna alle informatie uit het zenuwnetwerk, dus ook pijnprikkels, op de een of andere manier samenkomt of doorheen gaat”.
Dat de onderzoekers een verbinding hebben aangetoond tussen gehoorschors en thalamus noemt Joosten “een interessante en belangrijke bevinding, die ons helpt begrijpen hoe geluid pijnprikkels kan beïnvloeden”.
Nieuwe pijnbehandelingen
Nu zijn muizen natuurlijk geen mensen. “Muizen hebben een heel ander geluidsbereik dan mensen”, zegt Joosten. “Zo kunnen ze hoge tonen horen die wij niet horen.” Ook is goed voor te stellen dat wij anders reageren op muziek die we tijdens ons leven hebben leren waarderen dan dieren.
De onderzoekers zelf benoemen dat de mechanismes in het brein waarmee muziek bij mensen pijn kan stillen “ongetwijfeld ingewikkelder zijn dan bij muizen”. Zo zijn er bij mensen nog allemaal andere hersengebieden betrokken bij pijnverwerking waarvan bekend is dat ze reageren op muziek.
Daardoor zijn de conclusies uit dit onderzoek niet zonder meer toe te passen op de mens. Toch spreken de wetenschappers de hoop uit dat hun onderzoek kan bijdragen aan de ontwikkeling van nieuwe pijnbehandelingen.