Geheimen van Antarctica mogelijk niet langer veilig nu onder de ijskap een gigantisch en hopelijk loslippig meer is ontdekt

Het meer – dat maar liefst 370 km2 groot is – kan mogelijk onthullen hoe de ijskap ontstond en wegkwijnt.

De eerste aanwijzing dat er onder de Oost-Antarctische ijskap een meer schuilging, kregen onderzoekers toen ze in het oppervlak van die ijskap een depressie ontdekten. De laagte wekte hun interesse en met behulp van radar probeerden ze vervolgens te achterhalen wat er onder die ijskap verstopt zat. “Ik sprong letterlijk op toen ik voor het eerst de heldere radarreflectie zag,” vertelt onderzoeker Shuai Yan. De heldere reflectie wees namelijk uit dat onder de depressie geen ijs schuilging, maar water (dat radarsignalen als een spiegel reflecteert).

Meer in een vallei
Vervolgonderzoek dat erop gericht was het landschap onder de ijskap in kaart te brengen, wees vervolgens uit dat het water deel uitmaakt van een enorm meer. Dat meer rust in een vallei en is zo’n 42 kilometer lang en ongeveer 200 meter diep.

Princess Elizabeth Land
Het meer bevindt zich zoals gezegd op Oost-Antarctica, in een sector die aangeduid wordt als Princess Elizabeth Land. Het meer is honderden kilometers van de kust verwijderd en gaat schuil onder meer dan 3000 meter ijs, zo is in het blad Geology te lezen.

Lake Snow Eagle
Het is natuurlijk altijd bijzonder om een subglaciaal meer te ontdekken. Maar de ontdekking van dit meer – dat de onderzoekers Lake Snow Eagle hebben gedoopt – is extra bijzonder. En dat heeft alles te maken met de vrij dikke laag sediment die op de bodem van het meer rust. Omdat sedimenten in deze omgeving naar verwachting met zeer lage snelheid worden afgezet, hint de dikte van de sedimentenlaag erop dat deze een lange geschiedenis kent. Een deel van de sedimenten zou zelfs wel eens lang voor de Antarctische ijskap het levenslicht zag door rivieren in het meer kunnen zijn afgezet. “Dit meer verzamelt al heel lang sedimenten,” stelt onderzoeker Martin Siegert. “En voert ons mogelijk terug naar de periode waarin Antarctica nog helemaal geen ijs bezat tot aan de periode waarin het ijzig werd.”

Links een satellietbeeld van het gebied, het meer is ingetekend. Afbeelding: RADARSAT / European Space Agency. Rechts de locatie van het meer op Antarctica. Afbeelding: University of Texas Institute for Geophysics.

En daarmee kun je het meer eigenlijk zien als een archief, waarin mogelijk de gehele geschiedenis van de Oost-Antarctische ijskap beschreven staat. “Van de oorsprong, meer dan 34 miljoen jaar geleden, tot de groei en evolutie door de verschillende glaciale cycli die daarna kwamen, heen,” aldus onderzoeker Don Blankenship. Als dat echt zo is, kan het meer behoorlijk wat geheimen van Antarctica prijsgeven. Bijvoorbeeld over hoe de Oost-Antarctische ijskap precies ontstaan is. Maar ook hoe deze door de jaren heen op klimaatveranderingen reageerde. En dat laatste kan weer helpen om beter te voorspellen hoe de ijskap op de huidige, antropogene opwarming zal reageren.

Het vereist echter wel dat we die sedimenten nader gaan analyseren. En dat is nog niet zo eenvoudig. Om de sedimenten te vergaren, moet er eerst dwars door kilometers ijs worden geboord. Onmogelijk is dat zeker niet; eerder bemonsterden wetenschappers al het subglaciale Vostokmeer, dat – eveneens op Oost-Antarctica – onder 4000 meter ijs schuilgaat. Hierbij werd echter geen sediment, maar enkel meerwater vergaard. Het verlangen om ook subglaciale sedimenten op Antarctica te verzamelen, is er zeker, maar – zo moeten de onderzoekers erkennen – “er is maar weinig vooruitgang geboekt in het identificeren en vergaren van sedimentaire archieven vanonder het ijs”. Met het identificeren van Lake Snow Eagle – één van de grootste subglaciale meren op Antarctica – is nu alvast een eerste stap gezet. Meer onderzoek is nodig om vast te stellen wat het meer – en dan met name de sedimenten op de bodem ervan – ons naar verwachting allemaal kunnen vertellen, zo stellen de onderzoekers. Maar als die sedimenten echt zo loslippig zijn als nu wordt gehoopt, kan het in de jacht op Oost-Antarctica’s grootste geheimen, zeker lonen om met een boor naar Lake Snow Eagle af te reizen.

Bronmateriaal

"Newly discovered lake may hold secret to Antarctic ice sheet’s rise and fall" - Imperial College London
Afbeelding bovenaan dit artikel: Siggy Nowak from Pixabay

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd