Je ogen zijn niet alleen de spiegels van je ziel. Van je netvlies valt met hulp van AI ook veel informatie over je gezondheid af te lezen. Dat bespaart je andere vervelende behandelingen.
Een scan van de bloedvaten en aders van het netvlies kan met behulp van kunstmatige intelligentie (AI) voorspellen hoeveel kans je loopt op hart- en vaatziekten en vroegtijdig overlijden. Daarvoor zijn geen bloedtests of bloeddrukmetingen meer nodig, blijkt uit een nieuwe studie. Dit kan vooral uitkomst bieden voor mensen met een verhoogd risico op hart- en vaatziekten.
Algoritme voorspelt risico
Eerder onderzoek wees al uit dat de wijdte van de piepkleine aderen in het netvlies mogelijk een vroege indicator is van hart- en vaatziekten. Maar het was nog niet duidelijk hoe accuraat deze meting is en of hij even goed werkt voor mannen als vrouwen.
Daarom hebben de onderzoekers een algoritme ontwikkeld op basis van kunstmatige intelligentie waarmee ze informatie van het netvlies combineren met bekende risicofactoren om de kans op hart- en vaatziekten te voorspellen.
Ze pasten de AI, QUARTZ genaamd, toe op het netvlies van bijna 90.000 Britten tussen de 40 en 69 jaar, die deelnemen aan het langlopende gezondheidsonderzoek van de UK Biobank. De onderzoekers scanden de wijdte van de aderen en de kronkeligheid ervan om modellen te ontwikkelen die voorspellingen kunnen doen over de kans op een beroerte, hartaanval en dood door vaatziekten.
Smal en kronkelig
“We hebben vooral gefocust op werk aan de metingen van de bloedvaten, afzonderlijk voor arteriolen (kleine slagaders) en venules (microvaatjes)”, vertelt professor Alicja Rudnicka in gesprek met Scientias.nl. Behalve de wijdte en kronkeligheid van de vaten bestudeerde ze ook de variatie in wijdtes en het totale oppervlak van een bloedvat. “Deze afmetingen hebben we verkregen van de retinascans door onze software, die de verschillende bloedvaten kan analyseren en de relevante informatie kan selecteren.”
Daarna pasten de onderzoekers die modellen toe op de netvliesscans van meer dan 7400 deelnemers tussen de 48 en 92 jaar oud. De prestaties van QUARTZ werden vergeleken met het huidige risicomodel om de kans op ziekte vast te stellen. De gezondheid van alle deelnemers werd gemiddeld zeven tot negen jaar gevolgd. Bij zowel mannen als vrouwen bleken de wijdte en de kronkeligheid van de aderen in het netvlies belangrijke voorspellers voor het risico op hart- en vaatziekten.
Eenvoudig en goedkoop
In combinatie met data over leeftijd, roken en medische geschiedenis wist de retinascan de helft tot twee derde van de doden door vaatziekten vooraf te voorspellen. Bij de kans op beroertes presteerde de netvliesscan zelfs beter dan het gewone voorspellingsmodel. Het huidige model wist dan weer iets beter de mensen die een hartaanval kregen op te sporen. Maar de retinascan in combinatie met een simpele optelsom van risicofactoren presteerde even goed. Dit is bovendien een stuk eenvoudiger en goedkoper dan veel andere onderzoeken.
Het scannen van het netvlies wordt al veel gedaan in de VS en het Verenigd Koninkrijk, vertellen de onderzoekers. “Op deze manier risico’s voorspellen is goedkoop, niet-invasief en maakt het mogelijk om een veel groter deel van de bevolking te bereiken, omdat het overal beschikbaar is en omdat bloedonderzoek niet nodig is.” Ze leggen uit: “De vaatstructuur van de retina is een microvasculaire marker. Daardoor is het een betere voorspeller van vaatziekten en beroertes dan van hartaanvallen. Die zijn meer macrovasculair, behalve misschien bij vrouwen.”
Reguliere check
Uiteindelijk kan de netvliesscan worden gebruikt als een vasculaire gezondheidscheck waarvoor geen contact nodig is. Zo kunnen de mensen met een verhoogd risico worden herkend en behandeld. “Maar meer onderzoek moet duidelijk maken hoe effectief de AI precies is in het herkennen van hartaanvallen en beroertes”, aldus Rudnicka. Ze is wel blij verrast door de goede werking van het algoritme. “Het is bijzonder dat het net zo goed presteert als bekende cardiovasculaire risicomodellen maar dan zonder dat we de bloeddruk hoeven te meten of een bloedtest hoeven te doen.”
Ze benadrukt overigens dat het vaststellen van gezondheidsrisico’s via de retina niet uniek is. “Er zijn veel ziektes die het netvlies kunnen beïnvloeden, een van de belangrijkste is diabetes. Mensen met diabetes ondergaan dan ook al regelmatig oogtests.”
Hoe effectief?
Toch zitten er ook nog wat haken en ogen aan het breder uitrollen van de netvliesscans. Er zouden veel meer oogspecialisten nodig zijn om de tests uit te voeren en als dan blijkt dat het risico op hartziekten verhoogd is, moeten er mensen zijn die preventieve behandelingen gaan uitvoeren. Het is dus eerst en vooral belangrijk om uit te zoeken hoe effectief de op AI gebaseerde netvliesscans precies zijn, maar de eerste resultaten zijn alvast veelbelovend.
