Onze uitstoot van broeikasgassen moet omlaag. En hoewel daarbij snel met het vingertje gewezen wordt naar vlieg- en oliemaatschappijen kunnen ook wij, ‘gewone’ burgers een enorm verschil maken. Bijvoorbeeld door minder vlees te eten. Maar dat is voor velen lastig. Wetenschappers hebben daar nu echter iets op bedacht: een grafisch waarschuwingslabel. En dat werkt.
Het grafische waarschuwingslabel is natuurlijk niet nieuw. We kennen het al jaren van sigarettenpakjes, waarop ernstig zieke mensen of verkoolde longen worden afgebeeld om mensen ervan te weerhouden er eentje op te steken. Wetenschappers hebben zich nu door die waarschuwingslabels laten inspireren en een nieuw waarschuwingslabel gemaakt dat toegepast kan worden op vlees. Het label laat – net als op de pakjes sigaretten – weinig aan de verbeelding over. En het werkt, zo schrijven de onderzoekers in het blad Appetite.
De veeteelt brengt op verschillende manieren broeikasgassen in de lucht. Zo stoten koeien bijvoorbeeld grote hoeveelheden methaan uit. Daarnaast vereist het houden van vee uitgestrekte graslanden, die vaak verkregen worden door ontbossing en daarbij komt ook het CO2 dat in de bomen zit opgeslagen, vrij. En ook bij het verbouwen van voedsel voor vee komen broeikasgassen in de atmosfeer, met name door bemesting van de gewassen. Daarbij komt namelijk lachgas vrij, dat een 250 keer grotere broeikaswerking heeft dan het bekende CO2.
Het experiment
De onderzoekers baseren hun conclusies op een experiment onder 1001 vleesetende volwassenen. De proefpersonen kregen 20 fotosets te zien van warme maaltijden zoals je die in een kantine kunt kopen. Vervolgens werd aan de proefpersonen gevraagd om uit elke set één maaltijd te kiezen die ze wel zouden willen nuttigen. Zo’n set bestond bijvoorbeeld uit een pasta met vlees, een pasta met vis, een vegetarische pasta of een veganistische pasta. Op sommige foto’s gingen de vleesmaaltijden vergezeld door een label dat waarschuwde voor de nadelige effecten die de maaltijd op de gezondheid, het klimaat of de kans op nieuwe pandemieën had. Op andere foto’s was juist geen waarschuwingslabel zichtbaar.
Angstig
De onderzoekers keken niet alleen welke keuzes de proefpersonen maakten, maar vroegen de proefpersonen ook hoe angstig ze werden van de labels en hoe geloofwaardig ze de labels vonden. Ook werd de proefpersonen gevraagd hoe sterk ze na het zien van de maaltijden (al dan niet voorzien van waarschuwingslabels) nog geneigd waren om die in de toekomst te kopen en consumeren. Ook werd nagegaan hoe verleidelijk de proefpersonen de maaltijden (met of zonder waarschuwingslabel) vonden.
Klimaat
Het experiment onthult dat grafische waarschuwingslabels ook als het om voedsel gaat, werken. Alle waarschuwingslabels bleken er namelijk voor te zorgen dat vleesmaaltijden 7 tot 10 procent minder vaak gekozen werden. De proefpersonen bleken echter het sterkst geneigd te zijn om vlees links te laten liggen wanneer ze labels zagen die waarschuwden voor de klimaatimpact van vlees. Die vonden ze ook het meest geloofwaardig.
“We weten reeds dat veel vlees eten – zeker rood en verwerkt vlees – slecht is voor de gezondheid en bijdraagt aan sterfte door vervuiling en klimaatverandering,” vertelt onderzoeker Milica Vasiljevic. “Waarschuwingslabels toevoegen aan vleesproducten kan een manier zijn om die risico’s voor de gezondheid en het milieu te beperken.”
Volgens een in 2020 door het Centraal Bureau voor de Statistiek uitgevoerd onderzoek eten de meeste Nederlanders niet elke dag vlees; 45 procent van de volwassenen vertrouwde het CBS in 2020 toe maximaal vier dagen in de week vlees te eten. Vijf procent vertelde nooit vlees te eten. En 30 procent at 5 tot 6 dagen in de week vlees. De overige 20 procent eet elke dag vlees. Het onderzoek wees echter ook uit dat de vleesconsumptie aan verandering onderhevig is, zo gaf 1 op de 3 ondervraagden in 2020 aan minder vlees te zijn gaan eten. En zo’n 37 procent van de ondervraagden vond dat ze eigenlijk minder vlees zouden moeten eten dan ze op dat moment deden.
