Het is eigenlijk logisch: de aarde warmt op en dus verandert sneeuw in regen, ook en gek genoeg vooral, in de bergen. Dat regen minder lekker skiet is niet het enige gevolg, het leidt ook tot meer zware overstromingen en langdurige watertekorten.
Wetenschappers gebruikten regen- en sneeuwmetingen vanaf de jaren vijftig en lieten computersimulaties het toekomstige klimaat voorspellen. Daaruit bleek dat voor elke graad Celsius dat de aarde opwarmt, extreme regenval in de bergen met 15 procent toeneemt.
Sneeuw als wateropslag
En hevige regen in de bergen veroorzaakt veel meer problemen dan hevige sneeuwval. Denk aan overstromingen, aardverschuivingen en erosie. Nog erger: sneeuw is in principe een hele effectieve wateropslag, waardoor in de lente en zomer het grondwater en de beken en rivieren weer aangevuld worden. Regen stroomt meteen weg, wat dus leidt tot watertekorten. “Het is geen ver-van-je-bedshow die in de toekomst pas werkelijkheid wordt. De data tonen ons dat het nu al gebeurt. We zien dat in de gegevens van de afgelopen decennia”, zegt hoofdonderzoeker Mohammed Ombadi.
Heftiger in de bergen
In het klimaatakkoord van Parijs is in 2015 al afgesproken dat de aarde niet verder mag opwarmen dan 1,5 graad Celsius om de ergste gevolgen van de opwarming tegen te gaan. Die grens is nu bijna bereikt. Voor de hoeveelheid neerslag heeft dat grote gevolgen. “Elke graad opwarming maakt uit, omdat het tot een flinke toename van extreme neerslag leidt in de bergen”, zegt Ombadi. Deze toename is in de bergen twee keer zo groot als wat de rest van de wereld te verduren krijgt doordat warme lucht meer water vasthoudt.
De onderzoekers keken alleen naar de zwaarste neerslag per jaar gedurende zes decennia op het noordelijk halfrond. Ze ontdekten dat naar mate de hoogte toenam, de hoeveelheid regen fors steeg. De grootste neerslagtoename werd waargenomen op zo’n 3000 meter hoogte. Dat gold bijvoorbeeld voor het Amerikaanse westen, waar het effect erg sterk was, maar ook voor delen van de Appalachen. Een andere grote hotspot in Azië was de Himalaya. En ook in de Europese Alpen valt meer regen en minder sneeuw.
Miljarden mensen de dupe
Ongeveer een kwart van de mensen op Aarde leeft zo dichtbij de bergen dat extreme regen en overstromingen hen raken, zegt Ombadi. Hij waarschuwt dat er meer overstromingen zullen komen zoals die in Pakistan vorig jaar waarbij meer dan 1700 mensen omkwamen en een derde van het land onderwater kwam te staan.
Een collega-klimaatwetenschapper van UCLA reageert op de studie en spreekt van ‘serieuze implicaties’. “Wetenschappers verwachten meer neerslag door hogere temperaturen, maar de impact van hevige sneeuwval op overstromingen is minder groot omdat het tijd kost om te smelten en het is gemakkelijker om een pak sneeuw te monitoren om te zien wat er gebeurt”, legt Park Williams uit. “Maar als het aandeel dat in de bergen naar beneden komt als sneeuw afneemt dan neemt het overstromingsgevaar snel toe”, voorspelt hij.
Gewassen en vee
Vooral in het westen van de VS zijn de gevolgen groot, legt hydroloog Charuleka Varadharajan uit. “Dit soort extreme regenval maakt overstromingen erger. En dan moet je je afvragen waar dat water heen gaat.” Ze wijst op de overstromingsproblemen waarmee het westen van de VS dit jaar al te maken had in de nasleep van een reeks atmosferische rivieren – stromen van met vocht verzadigde lucht – en smeltende sneeuw.
De overstromingen kunnen natuurlijk ook de voedselproductie schaden. Zo raamden Californische autoriteiten dat de stortregens van 1997 bijna 90 miljoen dollar hebben gekost aan verlies van gewassen en vee.
Grondwater onder druk
Maar de gevolgen op de lange termijn zijn nog erger: de watervoorziening komt onder druk te staan. Normaal gesproken smelt de sneeuw die in de winter valt langzaam weg in de lente en de zomer. Daarmee wordt het grondwater aangevuld dat later nodig is als het droog wordt.
“Het vermindert je watervoorraad in de toekomst”, aldus Varadharajan. “Op de korte termijn stroomt veel water weg, wat leidt tot overstromingen. Er ligt veel minder sneeuw waardoor het grondwater niet voldoende wordt aangevuld en het grondwater is uiteindelijk belangrijk om de waterkringloop aan de gang te houden.”
“Deze watersystemen in de bergen voorzien de meeste beken, rivieren en kanalen van water dus elke afname van de watervoorziening is behoorlijk significant als het gaat om watermanagement’, legt ze uit.
Megadroogte
Een groot deel van het westen van de VS kampt met een al meer dan twintig jaar durende megadroogte. In zulke periodes houden autoriteiten de waterniveaus in reservoirs graag hoog, wat ze kunnen doen met grote hoeveelheden sneeuw, omdat dit zo langzaam smelt. Maar dat werkt, zoals we eerder uitlegden, niet met hevige regenval.
Dus nu de opwarming tot veel meer regen leidt, moeten landen kiezen tussen het scherp verminderen van het waterverbruik omdat er te weinig grondwater is of ze moeten dure nieuwe reservoirs bouwen, aldus de onderzoekers.
Beide opties zijn niet wenselijk. Het is dus zaak om te voorkomen dat de Aarde verder opwarmt, zodat we de schade nog enigszins kunnen beperken.
