Sagittarius A* lijkt niet van plan zijn geheimen prijs te geven.
In het hart van ons melkwegstelsel vinden we een monsterlijk zwart gat. En dit zwarte gat, Sagittarius A* genaamd, is een wispelturig exemplaar. Sterrenkundigen weten al decennialang dat Sagittarius A* iedere dag flikkert en soms tien tot honderd keer zo helder wordt als normaal. Maar waarom?
Sagittarius A* (afgekort Sgr A*, uitgesproken als “Setsj Ee Star”) is zoals gezegd een superzwaar zwart in het centrum van de Melkweg. Het object bevindt zich op ongeveer 25.800 lichtjaar afstand van onze moederster, in de richting van het sterrenbeeld Boogschutter (Sagittarius). Het zwarte gat heeft een gewicht van vier miljoen keer de massa van onze zon en is daarmee het zwaarste zwarte gat in de Melkweg.
Onderzoekers houden het geflikker van Sagittarius A* al jaren in de gaten. En dat het zwarte gat behoorlijk grillig is, valt niet te ontkennen. Uit gegevens blijkt bijvoorbeeld dat de omgeving van het zwarte gat tussen 2006 en 2008 behoorlijk flikkerde. Er volgde toen een vrij rustige en stille periode tussen 2008 en 2012. Na 2012 nam het geflikker weer toe.
Patroon
Om meer te weten te komen over deze zogenoemde ‘flares’ van het gigantische zwarte gat, besloot een nieuw onderzoeksteam vijftien jaar aan verzamelde gegevens door te spitten, op zoek naar patronen. Die lange meetreeks is beschikbaar omdat de Swift-satelliet van NASA sinds 2006 elke drie dagen een blik werpt op het centrale zwarte gat.
Geen sluitende verklaring
Maar helaas; zelfs na intensief onderzoek blijft een sluitende verklaring voor het geflikker van Sagittarius A* uit. Het zwarte gat in het centrum van onze Melkweg blijkt namelijk niet alleen van dag tot dag onregelmatig te flikkeren, maar ook op de lange termijn. De onderzoekers slaagden er niet in om een patroon te ontwaren.
Hoe de flares dus precies ontstaan, blijft tot op heden onduidelijk. “Eerder werd gedacht dat er meer flikkeringen volgen nadat er gaswolken of sterren langs het zwarte gat trekken,” vertelt onderzoeker Jakob van den Eijnden. “Maar daar is nog geen bewijs voor. En het vermoeden dat de magnetische eigenschappen van het omringende gas een rol spelen, kunnen we ook nog niet hard maken.”
Onvoorspelbaar
Het betekent dat het gedrag van het zwarte gat in onze Melkweg ook op de lange termijn onvoorspelbaar blijft. Sagittarius A* lijkt dus niet van plan zijn geheimen prijs te geven. Dat deed het trouwens enkele jaren geleden ook niet, toen het zwarte gat ineens over een tijdspanne van slechts twee uur, 75 keer zo helder begon te schijnen. Hoewel het zwarte gat regelmatig varieert in helderheid, hadden onderzoekers ‘m nog nooit zo helder in infrarood waargenomen. Ook toen stonden astronomen voor een groot raadsel.
Onderzoekers zetten de studie naar het mysterieuze zwarte gat voort. Want hoewel het er nu misschien nog niet naar uitziet, is de verwachting dat we Sagittarius A* op een dag toch beter zullen doorgronden. Zo vermoeden de astronomen dat ze de komende jaren genoeg gegevens zullen verzamelen om uit te sluiten of de variaties in het geflikker bij Sagittarius A* komen door voorbijtrekkende gaswolken of sterren of dat er iets anders aan de hand is.
