Flinke beving op Mars gedetecteerd door Marslander InSight

De beving duurde ook heel lang; zo’n anderhalf uur!

Afgelopen weekend vierde Marslander InSight zijn 1000e dag op Mars. En dat feestje ging gepaard met een bijzondere detectie; InSight registreerde één van de grootste Marsbevingen ooit. De beving had een magnitude van 4.2 en gaat – met een duur van anderhalf uur – tevens de boeken in als de langste beving die InSight tot op heden heeft gedetecteerd.

Bijna gemist
Het had niet veel gescheeld of InSight had deze flinke beving gemist. Want oorspronkelijk was het de bedoeling dat alle wetenschappelijke instrumenten van de lander – waaronder dus ook de seismometer – enkele maanden stil kwamen te liggen. Een noodzakelijk kwaad, omdat Mars in een ovaalvormige baan om de zon cirkelt en zich richting aphelium (het punt in de omloopbaan dat het verst van de zon verwijderd is) haastte. In de periode rondom aphelion valt er minder zonlicht op de toch al vrij stoffige zonnepanelen van InSight. Om te voorkomen dat de lander met energietekort te maken zou krijgen en cruciale onderdelen – zoals de boordcomputer en verwarming – niet draaiende zou kunnen houden, was men dan ook voornemens om ergens in juni alle minder noodzakelijk energieslurpers voor een paar maanden uit te schakelen.

Oplossing
Maar toen bedacht het InSight-team een wel heel innovatieve manier om wat stof van de zonnepanelen te vegen en zo de energieopbrengst te verhogen. Men liet de robotarm van InSight op een winderige dag wat zand opscheppen en die zandkorreltjes vervolgens naast de zonnepanelen weer naar beneden vallen. Gehoopt werd dat in ieder geval een deel van het zand – geholpen door de wind – op de zonnepanelen zou ketsen en wat stofdeeltjes mee zou grijpen, alvorens weer door de wind verder te worden gevoerd. De aanpak werkte. En met de enigszins schoongepoetste zonnepanelen was er ook op grotere afstand van de zon voldoende energie voorhanden om de seismometer operationeel te houden.

Drie flinke bevingen
En dat heeft zijn vruchten afgeworpen. Want de flinke beving die de seismometer dit weekend opmerkte, is al de derde grote beving die InSight in een maand tijd registreert. Eind augustus werden namelijk op één dag ook al twee bevingen met een magnitude van 4.2 en 4.1 genoteerd.

De zwaarste beving die InSight vóór augustus 2021 registreerde, had een magnitude van 3.7. Deze beving werd in 2019 gedetecteerd. Ter vergelijking: een beving met een magnitude van 4.2 heeft vijf keer meer energie dan een beving met een magnitude van 3.7.

Waardevol
De Marsbevingen zijn van grote waarde voor wetenschappers. De bevingen geven namelijk seismische golven af die – terwijl ze door de korst, mantel en kern van Mars reizen – veranderen. Door de golven en de veranderingen die ze ondergaan, te bestuderen, kunnen onderzoekers meer inzicht krijgen in de samenstelling van Mars.

Analyse
De laatste grote beving – die dus afgelopen weekend plaatsvond – moet nog geanalyseerd worden. Maar de bevingen van eind augustus zijn al nader onderzocht. Het onderzoek wijst uit dat de beving met een magnitude van 4.2 op maar liefst 8500 kilometer afstand van inSight plaatsvond. Daarmee is het de verste beving die InSight tot op heden heeft gedetecteerd. Waar de beving precies ontstond, is nog onduidelijk. Wel staat vast dat deze niet ontstaan kan zijn op de plek waar de meeste door InSight gedetecteerde bevingen het levenslicht zagen: Cerberus Fossae, een gebied dat zo’n 1600 kilometer van InSight verwijderd is. Een intrigerende mogelijkheid is dat de beving die InSight eind augustus registreerde, zijn oorsprong vond in Valles Marineris – een enorm kloofsysteem op Mars. Het hart van dit kloofsysteem is zo’n 9700 kilometer van InSight verwijderd.

Verschillen
Wat onderzoekers verder is opgevallen, is dat de twee bevingen die eind augustus werden gedetecteerd, sterk van elkaar verschillen. Zo werd de beving met een magnitude van 4.2 gekenmerkt door trage, laagfrequente trillingen, terwijl de andere beving – die op zo’n 925 kilometer afstand van InSight ontstond – snelle, hoogfrequente trillingen kende. De verschillen klinken de wetenschappers als muziek in de oren; het registreren van bevingen die op uiteenlopende afstanden van InSight zijn ontstaan en verschillende soorten seismische golven voortbrengen, is heel waardevol voor onderzoek naar de structuur van Mars.

Inmiddels wordt de afstand tussen Mars en de zon weer kleiner en loopt de energie die InSight met de zonnepanelen op kan wekken, weer mooi op. Maar een nieuwe uitdaging wacht al: de Marsconjunctie. Hierbij staan Mars en de aarde aan weerszijden van de zon. Omdat de straling van de zon radiosignalen kan aantasten, vindt er dan tijdelijk geen communicatie plaats tussen de aarde en Mars. De laatste commando’s worden eind deze maand naar InSight verstuurd. Ondanks de radiostilte blijft de seismometer gewoon op bevingen jagen.

WIST JE DAT…
…InSight over een boor beschikt, waarmee deze ook diep onder het oppervlak van Mars onderzoek kan doen? Met behulp van deze boor wilde NASA de temperatuur op zo’n vijf meter onder het Marsoppervlak meten en zo meer inzicht krijgen in de hoeveelheid warmte die nog uit het binnenste van Mars komt. Dat deel van de InSight-missie is echter mislukt. Begin dit jaar gooide NASA de handdoek in de ring; zo diep boren bleek te lastig.

Bronmateriaal

"NASA’s InSight Finds Three Big Marsquakes, Thanks to Solar-Panel Dusting" - NASA
Afbeelding bovenaan dit artikel: NASA / JPL-Caltech

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd