Blijkbaar zagen de Amerikanen de film Finding Nemo vooral als een bron van inspiratie. In de film wordt de jonge vis Nemo door mensen ontvoerd om uiteindelijk in een aquarium te eindigen. Inmiddels is dat verhaal voor de meeste aquariumvissoorten de harde realiteit geworden: ongeveer 90 procent komt direct uit het wild.
Dat blijkt uit een analyse in Conservation Biology van vier grote onlineretailers in de VS. Met de VS als afzetmarkt voor circa twee derde van alle wereldwijde import van aquariumvissen luiden de onderzoekers de noodklok over de gevolgen voor koraalriffen en kwetsbare soorten.
Cyanide
De studie bracht de herkomst van 734 te koop aangeboden vissoorten in kaart. De uitkomst was zorgwekkend: 655 soorten bleken uitsluitend wildgevangen en slechts 21 soorten werden enkel gekweekt. Volgens het team is dat bovendien een voorzichtige schatting: door de gehanteerde onderzoeksmethode ligt het werkelijke aandeel wildvang waarschijnlijk nog hoger.
Het onderzoek koppelde de eerdergenoemde gegevens aan informatie over bedreigingsstatus en populatietrends. Daarbij sprongen 45 soorten eruit als zorgelijk: 20 staan te boek als bedreigd. De andere 25 soorten vertonen dalende trends, wat betekent dat het niet goed met ze gaat. Van deze 45 soorten waren er 38 alleen als wildvang verkrijgbaar. Veel populaire soorten, zoals lipvissen en clownvissen, worden direct verzameld van tropische riffen in met name de Indo-Pacific. Het gedrag van vissers kan hier trouwens flink verschillen: sommige visserijen zijn voorbeeldig bezig, terwijl anderen zelfs het gebruik van cyanide niet schuwen.
Exotisch huisdier
Volgens het team is er sprake van een belangrijk probleem: de toeleveringsketens voor wildgevangen aquariumvissen zijn vaak ondoorzichtig. Dit betekent dat het moeilijk te achterhalen is of Nemo hardhandig uit het water is gerukt of dat de ontvoering tenminste met beleid heeft plaatsgevonden. “We hebben dringend betere traceerbaarheid en gereguleerd toezicht nodig om ervoor te zorgen dat aquariumvissen verantwoord worden ingekocht”, zegt hoofdonderzoeker Bing Lin. “Er is nu geen betrouwbare manier om te weten of de vis die consumenten kopen duurzaam is gevangen.” Zonder heldere herkomstdocumentatie blijft het voor beleidsmakers, handhavers en kopers gissen waar een vis vandaan komt en hoe die is gevangen.
Opmerkelijk genoeg hoeft het stoppen met wildvang niet gepaard te gaan met dalende inkomsten. Integendeel: de onderzoekers vonden dat gekweekte aquariumvissen gemiddeld 28 procent goedkoper zijn dan wildgevangen exemplaren. “Het feit dat aquacultuurvissen vaak goedkoper zijn dan wildvang suggereert dat duurzame alternatieven niet alleen mogelijk zijn maar ook rendabel”, aldus Lin. “Maar consumentenvoorkeuren en verschillende barrières voor kweek blijven de vraag naar wildvang aanwakkeren.” Met andere woorden: een deel van de soorten zijn in gevangenschap te kweken, maar niet allemaal. Omdat consumenten toch hun exotische huisdier willen hebben ziet de dierenwinkel zich genoodzaakt om zich dan maar tot de oceaan te wenden.
Troebel
De bevindingen reiken verder dan de VS. Hoewel het niet direct is onderzocht in deze studie wijst Lin erop dat ook Australië met vergelijkbare problemen kampt. “Australië behoort tot de top 20 van importeurs van levende siervissen. Dat is op zichzelf niet per se problematisch, maar omdat de wereldwijde handel zo ondoorzichtig is blijft het raden waar elke vis vandaan komt en hoe die is gevangen.” Hij benadrukt dat betere traceerbaarheid en internationale standaarden nodig zijn om zowel biodiversiteit als lokale bestaansmiddelen te beschermen.
Volgens de auteurs bestaat een mogelijke oplossing uit een mix van maatregelen: investeren in kweektechnieken, het ondersteunen van goed beheerde wildvisserijen, het invoeren van geloofwaardige eco-certificering en het terugdringen van de vraag naar niet duurzaam gevangen vis. De rol van het winkelend publiek is daarbij onmisbaar. Als consumenten weten waar én hoe de vis gevangen wordt kan op die manier ook de markt meehelpen aan een omslag.
Dr. Lin vat het doel samen: “We hopen dat onze bevindingen beleidsmakers, branchepartijen en consumenten motiveren om samen kwetsbare rifsoorten te beschermen, duurzame handel te stimuleren en de kustgemeenschappen te steunen die van deze industrie afhankelijk zijn.” Dus met duidelijkere informatie, strenger toezicht en gerichtere investeringen is het mogelijk om niet alleen Nemo, maar ook zijn thuis veilig te houden.
Ook elke dag vers het laatste wetenschapsnieuws in je inbox? Of elke week?
Schrijf je hier in voor de nieuwsbrief!
Luister ook naar de Scientias Podcast:
