Fermi-telescoop rakelings aan dood ontsnapt

fermi

Het had niet veel gescheeld of Russisch ruimteafval had een einde gemaakt aan de fraaie missie van Fermi: NASA’s röntgenstralingtelescoop. De telescoop en het stuk ruimteafval zouden hetzelfde stukje ruimte 30 milliseconden na elkaar in bezit nemen en een botsing leek onvermijdelijk. Gelukkig was NASA er net op tijd bij…

Eind maart krijgen wetenschappers in dienst van NASA de schrik van hun leven wanneer duidelijk wordt dat Fermi over een week ongebruikelijk dicht bij een stuk ruimteafval in de buurt zal komen. Het gaat om een Russische satelliet uit de tijd van de Koude Oorlog die doelloos door de ruimte zweeft. Op dat moment lijkt het erop dat de twee elkaar – naar astronomische begrippen – rakelings zullen passeren: op een afstand van zo’n 213 meter. Een dag – en flink wat berekeningen – later ziet het er allemaal nog veel somberder uit. Fermi en de Russische satelliet zullen 30 milliseconden na elkaar hetzelfde punt in de ruimte innemen.

Catastrofaal
“Het was duidelijk dat Fermi aan de kant moest gaan,” stelt onderzoeker Julie McEnery. Een botsing zou namelijk catastrofaal zijn. Fermi heeft een snelheid van zo’n 43.450 kilometer per uur. Als de telescoop in botsing zou komen met de 1400 kilo zware Russische satelliet zouden beide sondes totaal vernietigd worden.

Gammastraling

Fermi doet onderzoek naar gammastraling en moet ons zo een beter beeld geven van hoe het heelal er in een vroeg stadium uitzag.

Verplaatsen
Om te voorkomen dat dat scenario werkelijkheid zou worden, moest Fermi verplaatst worden. En direct sloeg de schrik McEnery weer om het hart. Want Fermi verplaatsen was ook spannend. De ruimtetelescoop is uitgerust met stuwraketten die ontworpen zijn om Fermi aan het eind van zijn werkzame leven uit een baan rondom de aarde te halen en zo te voorkomen dat de ruimtetelescoop een gevaar voor andere satellieten gaat vormen. De stuwraketten zijn dan ook nog nooit in de ruimte getest. “Je kan niet anders dan nerveus zijn als je bedenkt dat er voor de allereerste keer zeer brandbare vloeistoffen door de pijpen stromen.”

Gelukt!
Gelukkig pakte de manoeuvre goed uit en kon NASA Fermi net het benodigde duwtje in de rug geven om een botsing te voorkomen. “Er viel een last van mijn schouders,” vertelt McEnery. “Ik had na afloop het gevoel dat ik tien kilo lichter was.”

De kwestie illustreert nog maar eens hoe groot het probleem van het ruimteafval werkelijk is. In een baan rondom de aarde zwerven meer dan 10.000 stukken ruimteafval. Soms gaat het om hele satellieten, soms om brokstukken van ruimtesondes die reeds met andere sondes in botsing zijn gekomen. Zelfs de kleinste stukjes afval vormen een groot gevaar voor nog werkende satellieten, telescopen en het ISS. Deze werkende ruimtevaartuigen bewegen zich namelijk met enorme snelheden door de ruimte en zelfs een botsing met zo’n klein deeltje kan met zulke snelheden al voor flinke schade zorgen. Het ISS moet al regelmatig voor ruimtepuin uitwijken en het is ook niet ongewoon dat satellieten botsen met ruimteafval. En het probleem groeit alleen maar, omdat er op dit moment geen manieren zijn om ruimteafval op te ruimen. Het is aannemelijk dat dat in de toekomst gaat veranderen. Zo werken onder meer Zwitserse wetenschappers aan een soort vuilniswagen voor in de ruimte. En dat is geen overbodige luxe: ruimteafval vormt niet alleen een gevaar voor satellieten en het ISS, maar ook voor onze ambities om het heelal verder te verkennen. Alles wat de baan om de aarde verlaat, moet namelijk eerst door een soort mijnenveld van ruimteafval heen zien te komen.

Bronmateriaal

"The Day NASA's Fermi Dodged a 1.5-ton Bullet" - NASA.gov
De foto bovenaan dit artikel is gemaakt door NASA.

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd