Oké, het is niet het meest voor de hand liggende huisdier, maar de rivierkreeft kruipt wel degelijk rond in menig aquarium in Europa. Men dacht dat alles wel bekend was over het felgekleurde diertje. Tot wetenschappers nog eens een blik wierpen in het water en tot hun grote verbazing ontdekten dat ze met een nieuwe soort te maken hadden.
De onderzoekers uit Tsjechië kochten een lading Indonesische rivierkreeften van een bekende groothandel in huisdieren, schrijven ze in hun studie die vorige week verscheen in vakblad Zootaxa. Ze zagen verschillende felgekleurde exemplaren, die er op zich bekend uitzagen. Het waren meer dan twintig jaar geleden een van de eerste rivierkreeften die uit Nieuw-Guinea werden geïmporteerd als dieren voor in het aquarium.
Sindsdien zijn de blauwe en paarse rivierkreeften populaire huisdieren in Europa, de Verenigde Staten, Japan en Indonesië. Handelaren verkochten de rivierkreeften onder verschillende namen, maar wetenschappers hadden ze nooit formeel geclassificeerd, tot nu.
DNA-analyse
De Tsjechische onderzoekers bestudeerden zes rivierkreeften, analyseerden hun DNA en realiseerden zich al snel dat ze een nieuwe soort hadden ontdekt: Cherax pulverulentus, oftewel de stoffige rivierkreeft. Stoffige rivierkreeften zijn middelgroot, met een lengte van meer dan 5 centimeter, aldus de studie. Ze hebben gladde lichamen, scharen en relatief grote ogen.
De nieuwe soort heeft twee kleurtypen. De paarse heeft een turquoise lichaam met paarse vlekken. Zijn gewrichten en staart hebben een blekere witte tint. De blauwe variant is donkerder van kleur, variërend van donkerblauw tot bijna zwartblauw. Zijn gewrichten en staart zijn oranje. De nieuwe soort is vernoemd naar de Latijnse term pulverulentus, wat ‘bedekt met stof’ betekent, vanwege de vele kleine stipachtige vlekken.
Weinig bekend over leven in het wild
Stoffige rivierkreeften zijn gravende dieren die leven in zoetwater in het Indonesische deel van Nieuw-Guinea, een eiland ten noorden van Australië dat ook het vasteland van Papoea-Nieuw-Guinea omvat. Er is verder weinig bekend over hoe de nieuwe soort in het wild leeft. De onderzoekers vonden één stoffige rivierkreeft in het wild in een thermale bron in Hongarije, maar die was waarschijnlijk daar gedumpt door iemand die van zijn aquarium af wilde.
Plan is dan ook om in de toekomst onderzoek te doen in Indonesisch Nieuw-Guinea “om de kennis over de verspreiding van de nieuwe soort te verbeteren”. Volgens de wetenschappers zijn “formele wetenschappelijke beschrijvingen van nieuwe soorten cruciaal voor het juiste beheer van als huisdier verhandelde rivierkreeften in hun natuurlijke leefgebied”.
2 procent afwijkend DNA
De nieuwe soort werd niet alleen geïdentificeerd door zijn kleur, ook de poten, lichaamsverhoudingen en andere subtiele fysieke kenmerken waren anders dan bij andere soorten, klinkt het in de studie. DNA-analyse toonde aan dat de nieuwe soort voor minstens 2 procent genetisch afweek van andere verwante soorten.
Rivierkreeften hebben een hard uitwendig skelet en kunnen in grootte variëren van enkele centimeters tot wel 20 centimeter. Ze hebben karakteristieke scharen waarmee ze voedsel vangen en zich verdedigen. Rivierkreeften zijn meestal ’s nachts actief en voeden zich met plantaardig materiaal, kleine vissen en dode organismen. Ze komen wereldwijd voor in verschillende soorten water, van beken en rivieren tot meren. In Nederland kennen we vooral de Europese rivierkreeft, maar die wordt ernstig bedreigd en verdrongen door verschillende invasieve soorten zoals de rode Amerikaanse rivierkreeft. De dieren spelen een belangrijke rol in het ecosysteem als opruimers en zijn zoals gezegd terug te vinden in menig aquarium.