Groenland zag in de warme zomermaanden maar liefst 600 miljard ton ijs verdwijnen.
“We weten dat het de afgelopen zomer met name heel warm was op Groenland en dat daarbij de ijskap aan alle zijden smolt, maar de getallen zijn enorm,” aldus onderzoeker Isabella Velicogna. Waar Groenland tussen 2002 en 2019 zo’n 4.550 miljard ton ijs – oftewel gemiddeld 268 miljard ton ijs per jaar – verloor, zagen de onderzoekers in de zomer van 2019 maar liefst 600 miljard ton ijs verdwijnen.
Warme zomer
Het is natuurlijk te herleiden naar de extreem hoge temperaturen die het noordelijk halfrond in de zomer van 2019 te verduren kreeg. In tal van Europese landen – waaronder ook Nederland – werden hitterecords verbroken. En ook op hogere breedtes liepen de temperaturen op. Groenland kreeg zelfs een heuse hittegolf voor de kiezen.
De effecten daarvan beginnen nu duidelijk te worden, zo schrijven onderzoekers in het blad Geophysical Research Letters. De smelt van 600 miljard ton ijs is voldoende om de wereldwijde zeespiegel – in krap twee zomermaanden tijd – met zo’n 2,2 millimeter te laten stijgen.
GRACE en GRACE Follow-On
Velicogna en collega’s – waaronder ook wetenschappers van de Universiteit Utrecht – baseren hun conclusies op data van twee satellietmissies: GRACE en GRACE Follow-On. De eerste ging in 2002 van start en bestond uit twee satellieten die heel nauwgezet veranderingen in het zwaartekrachtsveld van de aarde konden meten en zo onder meer iets konden vertellen over de massa van de ijskappen (zie kader).
De GRACE-missie kwam in 2017 ten einde. En in 2018 ging de opvolger van deze missie van start: GRACE Follow-on. Het betekent dat er een gat in de data zat. En daarom was het noodzakelijk dat onderzoekers nagingen hoe goed de door GRACE en opvolger GRACE Follow-On verzamelde data overeenkwam. In andere woorden: pikte Grace Follow-On het in 2018 ongeveer op waar GRACE – als de batterijen van beide satellieten wat langer waren meegegaan – in een ideale situatie gestopt zou zijn? Het antwoord is ‘ja’. “Het is geweldig om te zien hoe goed de data zelfs op regionaal niveau, voor zowel Groenland als Antarctica overeenkomt,” aldus Velicogna.
Antarctica
Het laat zien dat onderzoekers de data van beide missies met een gerust hart kunnen gebruiken om de veranderingen op onder meer Groenland en Antarctica te monitoren. Maar de data waarmee Velicogna en collega’s aan de slag gingen, onthullen dus tegelijkertijd die zorgwekkende smelt op Groenland. En niet alleen daar. “Op Antarctica zien we dat het westelijke deel onverminderd massa blijft verliezen, wat heel slecht nieuws is voor de zeespiegelstijging,” vertelt Velicogna. “Maar tegelijkertijd zien we op Oost-Antarctica dat de massa weer iets toeneemt, door een toename in sneeuwval en dat helpt de enorme toename in massaverlies die we in de afgelopen twee decennia op andere delen van het continent hebben gezien, te compenseren.”
De onderzoekers blijven de complexe veranderingen op zowel Groenland en Antarctica de komende tijd natuurlijk monitoren. Ze maken daarbij onder meer gebruik van GRACE Follow-On: een instrument dat zichzelf nu dus echt bewezen heeft.
