Het is een race tegen de klok…
Een aantal wetenschappers reist deze week af naar Antarctica om daar onderzoek te doen naar een mysterieus ecosysteem dat 120.000 jaar op rij onder de Antarctische ijsplaat Larsen C schuilging. Een groot deel van die ijsplaat brak in juli 2017 af. De resulterende ijsberg A68 – ongeveer 5800 vierkante kilometer groot – bewoog zich langzaam maar zeker bij Larsen C vandaan. En daarmee hebben onderzoekers opeens toegang gekregen tot een nieuw stukje zee dat millennia op rij letterlijk overschaduwd werd door ijs. Het biedt ze de mogelijkheid om uit te zoeken welke levensvormen en ecosystemen onder dikke ijsplaten te vinden zijn.
Race tegen de klok
Geen wonder dus dat onderzoekers al sinds Larsen C die enorme brok ijs kwijtraakte, staan te trappelen om de plek waar het allemaal gebeurde, te bezoeken. Haast is daarbij geboden. Want we hebben hier te maken met wateren die na 120.000 jaar weer eens zonlicht zien. En als dat zonlicht de bovenste lagen van het water gaat verwarmen, kunnen de ongerepte ecosystemen die onderzoekers zo graag van dichtbij willen bekijken weleens rap gaan veranderen. “Deze omgeving heeft duizenden jaren geen zonlicht gezien en vormt waarschijnlijk een thuis voor een speciaal aangepaste verzameling dieren die maar heel weinig voedsel nodig hebben,” aldus onderzoeker Huw Griffiths. “Het afkalven van deze enorme ijsberg heeft waarschijnlijk hetzelfde effect als het verwijderen van het dak van een grot. Voor het eerst in duizenden jaren zullen microscopisch kleine planten aan het oppervlak kunnen bloeien, de voedselketen veranderen en andere soorten in staat stellen om het gebied te koloniseren en over te nemen.” En voor dat gebeurt, willen de onderzoekers het gebied graag bezocht hebben. “A68 is één van de grootste ijsbergen die ooit is vastgelegd en biedt ons de unieke kans om een wereld te verkennen waar we vrijwel niets van weten en die normaal gesproken schuilgaat onder honderden meters ijs.”
Lastig
Het is niet voor het eerst dat een expeditie koers zet naar Larsen C. Precies een jaar geleden werd ook een poging ondernomen. Het lukte wetenschappers toen echter niet om Larsen C te bereiken. Tot wel vijf meter dik zee-ijs zorgde ervoor dat het schip nauwelijks vooruitkwam. Of het dit jaar wel gaat lukken om Larsen C te bereiken, is niet te zeggen. “Larsen C ligt heel zuidelijk en zelfs in deze tijd waarin er recordbrekend weinig zee-ijs op Antarctica te vinden is, ligt er in het gebied waar wij naartoe gaan toch nog heel veel,” stelt onderzoeker Boris Dorschel. De wetenschappers zijn echter vastbesloten om alles op alles te zetten en – geholpen door satellieten en helikopters – een weg te vinden tussen het zee-ijs door.
Als het lukt om Larsen C te bereiken, hopen de onderzoekers op de plek waar A68 zich van de ijsplaat losmaakte, videobeelden te maken onder water. Ook zullen onder meer dieren, microben en plankton worden verzameld, net als monsters van het water zelf en de zeebodem. Ook wordt de zeebodem met behulp van sonar in kaart gebracht.
