We verliezen allemaal wel eens wat, maar de exoplaneet HD 189733b maakt het wel heel bont. De planeet verliest regelmatig een flink deel van zijn atmosfeer.
In april 2010 bestudeerden onderzoekers de exoplaneet terwijl deze voor zijn ster heen bewoog. Door te kijken hoe het licht van de ster door de atmosfeer schijnt, kunnen onderzoekers meer over de exoplaneet te weten komen. Maar de wetenschappers kwamen van een koude kermis thuis: de atmosfeer van de exoplaneet was amper zichtbaar. In september 2011 herhaalden ze de waarneming en moesten ze hetzelfde concluderen.
Weg
Tijdens die tweede waarneming ontdekten de onderzoekers echter nog iets anders: een flinke gaspluim stroomde van de exoplaneet weg. Elke seconde verloor de exoplaneet zo’n 1000 ton gas. En dat gas had haast: waterstofatomen gingen er met snelheden groter dan 482.000 kilometer per uur vandoor.
Swift
Wat was hier gaande? De onderzoekers vermoedden dat röntgenstralen en extreem ultraviolet licht van de ster de atmosfeer verwarmde en ervoor zorgde dat deze verdween. Om vast te stellen of dat echt het geval was, bestudeerden ze de ster met de Swift’s X-ray Telescope. Dat deden ze in september 2011, acht uren voordat ze de planeetovergang voor een tweede keer zouden gaan bestuderen. Terwijl Swift de ster in de gaten hield, gebeurde er iets bijzonders. De ster liet een enorme zonnevlam los, waardoor de röntgenstraling – die al aanzienlijk groter was dan de straling die onze zon op de aarde loslaat – deed toenemen.
Afstand
Nu staat de exoplaneet extreem dicht bij zijn ster. De afstand tussen de twee is ongeveer dertig keer kleiner dan de afstand tussen de zon en de aarde. “Dat betekent dat de planeet geraakt werd door röntgenstraling die tienduizenden keren sterker was dan de straling die de aarde zelfs tijdens een zonnevlam uit de X-klasse, de sterkste categorie, treft,” vertelt onderzoeker Peter Wheatley. Uit berekeningen blijkt dat de exoplaneet ongeveer drie miljoen keer meer röntgenstralen vangt dan de aarde tijdens een zonnevlam uit de X-klasse doet.
De ontdekking van de wetenschappers is best bijzonder. Het is voor het eerst dat dergelijke sterke veranderingen in de atmosfeer van een exoplaneet worden aangetroffen.
