Overmorgen is het zover! Ruimtesonde Juice wordt gelanceerd en zal koers zetten naar enkele manen van Jupiter, waaronder Europa: volgens wetenschappers één van de beste kandidaten voor buitenaards leven in ons zonnestelsel.
Overmorgen, donderdag 13 april, is het dan eindelijk zover! De Europese ruimtevaartorganisatie lanceert Juice. De lancering vindt plaats om 14.15 uur (Nederlandse tijd) en is hier live te volgen. Het gebrul van de raketmotoren die de sonde om 14.15 uur de ruimte in moeten stuwen, kan gezien worden als het startschot van een prachtige missie. Nieuwsgierig? In dit artikel praten we je alvast even bij over de lancering en wat je daarna allemaal mag verwachten.
Wat is Juice?
Juice is de nieuwste ruimtesonde die de Europese ruimtevaartorganisatie – in samenwerking met de Amerikaanse en Japanse ruimtevaartorganisatie – heeft gebouwd. Juice staat voor Jupiter Icy Moons Explorer en is – zoals die naam al doet vermoeden – specifiek ontwikkeld om onderzoek te doen naar de manen van Jupiter. Nu heeft Jupiter behoorlijk wat manen; volgens de laatste telling zelfs 92! Juice is echter voornamelijk geïnteresseerd in drie daarvan: Callisto, Ganymedes en Europa.
Waarom deze drie manen?
Van deze drie manen wordt vermoed dat ze een ondergrondse oceaan herbergen. Dat maakt ze zeer interessant, zeker ook vanuit astrobiologisch oogpunt. Water is namelijk één van de belangrijkste ingrediënten voor leven zoals wij dat kennen en onderzoekers vragen zich dan ook al enige tijd af of in die ondergrondse oceanen leven te vinden is (geweest). Juice moet dat nader uit gaan zoeken door de manen – en het systeem waar zij deel van uitmaken – te bestuderen.
Hoe gaat Juice dat doen?
Juice zal zich daartoe in eerste instantie in een baan om Jupiter nestelen en meerdere scheervluchten langs Europa, Ganymedes en Callisto ondernemen. Tijdens de scheervluchten langs Europa zal Juice onder meer zoeken naar biosignaturen (elementen die kunnen wijzen op de aanwezigheid van leven), vloeibaar water nabij het oppervlak en onderzoek doen naar het oppervlak van de maan. De scheervluchten langs Callisto beloven ook interessant te worden; Juice zal een blik werpen op het oude en sinds de totstandkoming van het Jupiter-systeem nauwelijks veranderde oppervlak van de maan om zo meer te weten te komen over het ontstaan van de vier grootste, Galileïsche manen (waartoe naast Callisto, Ganymedes en Europa ook Io behoort). Ook moet Juice uitzoeken of Callisto echt een ondergrondse oceaan herbergt; daar is wel bewijs voor, maar het is een stuk zwakker dan het bewijs voor het bestaan van de ondergrondse oceanen op Ganymedes en Europa. Daarnaast zal Juice ook langs Ganymedes scheren én zich tegen het einde van de missie zelfs in een baan rond Ganymedes nestelen. Doel is om meer te weten te komen over het magnetisch veld van de maan, de vermeende oceaan die deze verborgen houdt en de leefbaarheid van de maan.
Is dat alles?
Zeker niet! Want naast drie van de vier Galileïsche manen zal Juice ook onderzoek gaan doen naar de atmosfeer, ringen en kleinere manen van Jupiter en een blik werpen op Io. Zo zal Juice bijvoorbeeld uit gaan zoeken waarom de beroemde Grote Rode Vlek in de atmosfeer van Jupiter krimpende is, waar de ringen rond Jupiter uit bestaan, hoe de kleinere manen rond Jupiter zijn ontstaan en hoe actief de vulkanen op Io precies zijn.
Daarmee heeft Juice een volle agenda. Gelukkig heeft de sonde na aankomst bij Jupiter vier jaar de tijd om Jupiter, zijn manen, ringen en verdere omgeving te onderzoeken. Na afloop van de missie zal de sonde opdracht krijgen om te crashen op Ganymedes.
Wanneer mogen we de eerste resultaten verwachten?
Dat gaat helaas nog even duren. En dat heeft voornamelijk te maken met het feit dat Juice maar liefst acht jaar nodig heeft om bij Jupiter te arriveren. Aankomst bij Jupiter staat gepland voor juli 2031. En zo’n zes maanden later zal de sonde zich pas in een baan rond Jupiter nestelen, waarna het wetenschappelijk onderzoek echt kan gaan beginnen. De eerste resultaten worden dan ook pas in de loop van 2032 verwacht. De eerste interessante foto’s worden iets eerder – begin februari 2032 – verwacht, als Juice de eerste scheervlucht langs Ganymedes en Jupiter maakt.
Wordt het nog spannend?
Altijd! Zo is de lancering altijd een ‘op-het-puntje-van-je-stoel-momentje’. Want er kan zoveel mis gaan! Naast de lancering zelf is ook het moment dat Juice de zonnepanelen uitklapt – vooralsnog gepland voor donderdagmiddag 15.55 uur – cruciaal. Maar ook de reis naar Jupiter toe kent enkele cruciale momenten; zo zal Juice enkele scheervluchten langs de aarde en Venus moeten maken om een duwtje van het zwaartekrachtsveld van deze planeten te krijgen en zo reistijd en brandstof te besparen. Ook de aankomst bij Jupiter en het nestelen in een baan rond Jupiter is altijd spannend. Net als het moment dat de sonde zich vanuit een baan rond Jupiter in een baan rond Ganymedes moet nestelen. Dat laatste is overigens iets wat nog geen enkele ruimtesonde ooit heeft gedaan; van een baan rond een planeet overstappen op een baan rond een maan. Sterker nog: er heeft nog nooit een ruimtesonde rond een andere maan dan ‘onze maan’ gecirkeld. En zo zijn er tijdens de missie dus ook genoeg primeurs!
Wat moet ik nog meer weten?
Misschien leuk om te weten dat Juice niet alleen is; rond Jupiter cirkelt op dit moment ook Juno, een sonde die onder meer onderzoek doet naar wat er in en onder de atmosfeer van Jupiter schuilgaat. En volgend jaar zal de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie de Europa Clipper lanceren. Deze sonde moet in 2030 bij Jupiter arriveren en zal specifiek onderzoek gaan doen naar de leefbaarheid van Europa en tevens op zoek gaan naar een geschikte landingsplaats op Europa voor een toekomstige lander. Aangezien de missiedoelen van de Europa Clipper en Juice enigszins overlappen, werken de teams achter beide sondes ook samen. Zo is er regelmatig overleg en wordt ook gekeken hoe er door onderlinge samenwerking het meeste uit beide missies kan worden gehaald.
Hoewel Jupiter en zijn manen zich de afgelopen jaren in veel aandacht mogen verheugen en we gaandeweg ook echt veel over het systeem te weten zijn gekomen, blijven er toch ook nog veel vraagtekens rondom Jupiter en zijn manen. Juice moet een groot aantal daarvan wegnemen. De hoop is dat we zo niet alleen meer te weten komen over Jupiter en zijn (grote) manen, maar en passant ook meer grip krijgen op de talloze gasreuzen en (de leefbaarheid van) hun eventuele manen die ver buiten ons zonnestelsel te vinden zijn.
