In 2025 zal de ClearSpace-1 die momenteel in opdracht van ESA wordt gebouwd, een rond de aarde gedumpte rakettrap opruimen.
Naar schatting cirkelen er honderden tonnen afval rond de aarde. Denk aan kapotte satellieten, maar ook aan brokstukken van satellieten die met elkaar in botsing zijn gekomen. Het betekent dat het een drukke boel rond onze aarde is geworden. En nu steekt ESA als eerste de handen uit de mouwen om korte metten te maken met al dit rondslingerende puin.
Vespa
De missie die tot ClearSpace-1 is gedoopt, zal naar verwachting in 2025 gelanceerd worden. Vervolgens zal het jacht gaan maken op de rond de aarde gedumpte rakettrap Vespa (Vega Secondary Payload Adapter), die in 2013 het luchtruim koos. Dit 100 kilo zware object bevindt zich op een hoogte tussen de 660 en 800 kilometer rond de aarde. Met zijn eenvoudige vorm en stevige constructie is Vespa uitermate geschikt als eerste doelwit voor de Clear-Space-1-missie. Daarna zijn grotere en meer uitdagendere brokstukken aan de beurt. Uiteindelijk moet de ClearSpace-1 zelfs meerdere objecten tegelijkertijd uit de lucht gaan plukken.
De ClearSpace-1-missie zal allereerst in een lage baan van 500 kilometer rond de aarde worden gebracht. Als alle testen goed verlopen zijn, zal hij jacht maken op rondslingerend afval en deze met vier robotarmen vastgrijpen. Vervolgens zal het puin naar beneden worden getrokken zodat het in de aardse dampkring verbrandt.
Ruimteafval
Een concreet plan voor het opruimen van al het rondslingerende ruimteafval is zeker geen overbodige luxe. “Stel je voor hoe gevaarlijk zeilen op open zee zou zijn als alle schepen die ooit in de geschiedenis verloren zijn gegaan, nog steeds boven water dobberen,” schetst Jan Wörner, directeur van ESA. “Dat is op dit moment de huidige staat rond de aarde. We kunnen simpelweg niet op deze voet doorgaan.” Zelfs als alle ruimtelanceringen per direct zouden worden stopgezet, laten modellen zien dat de hoeveelheid puin in de ruimte zal blijven groeien. Botsingen tussen objecten zullen namelijk voor nieuw puin zorgen, waardoor er een kettingreactie ontstaat. “We moeten technologieën ontwikkelen om te voorkomen dat er nieuw puin bij komt en om afval dat al is gegenereerd, te verwijderen,” benadrukt Luisa Innocenti, leidinggevende van ClearSpace-1.
Satellieten
De nieuwe missie van ESA komt daarom op het juiste moment. Zeker ook met het oog op de toekomst. “Het probleem van ruimteafval is urgenter dan ooit tevoren,” betoogt oprichter van ClearSpace Luc Piguet. “Vandaag de dag cirkelen er zo’n 2000 actieve satellieten rond de aarde een zweven er meer dan 3000 kapotte satellieten in de ruimte rond.” En daar blijft het hoogstwaarschijnlijk niet bij. “In de komende jaren zal het aantal satellieten verder toenemen en liggen er plannen voor meerdere mega-constellaties bestaande uit honderden of zelfs duizenden satellieten.” Een voorbeeld zijn de starlink-satellieten van SpaceX waarvan er over een paar jaar een slordige 12000 rond de aarde moeten cirkelen. “De noodzaak voor een ‘sleepwagen’ is hoognodig om falende satellieten op te ruimen,” aldus Piguet.
Er zijn de afgelopen jaren al wel pogingen gedaan om de hoeveelheid ruimteafval terug te dringen, zoals bijvoorbeeld met het RemoveDEBRIS-project. Maar dat leverde niet het gewenste resultaat op. Het afval komt er namelijk rapper bij dan dat het verwijderd wordt. Meerdere plannen om het ruimteafval op te ruimen hebben ondertussen al de revue gepasseerd, bijvoorbeeld de kleine CubeSat ‘OSCar’. Maar deze plannen liggen veelal nog op de tekentafel, waardoor er nog relatief weinig met dit soort oplossingen in de ruimte is geëxperimenteerd. ESA zal dan ook als eerste daad bij het woord voegen. En op die manier hopen onderzoekers het heelal weer een afvalvrije plek te maken.
