Europese ruimtesonde spot ‘rimpels’ op planeet Mercurius (en daar zijn beelden van!)

Ook is er een grote inslagkrater gefotografeerd, die nu eindelijk een naam heeft gekregen. En op deze manier leren we de binnenste planeet van ons zonnestelsel voorzichtig beter kennen, nog vóór de daadwerkelijke aanvang van de veelbelovende missie van BepiColombo.

Al enkele jaren is ESA’s ruimtesonde BepiColombo onderweg naar de kleinste planeet in ons zonnestelsel: Mercurius. Hoewel het vaartuig ondertussen al aardig dichtbij is, kunnen de observaties pas van start gaan als BepiColombo zich in de juiste baan heeft genesteld. En daarvoor zijn maar liefst zes scheervluchten langs Mercurius nodig. Het missieteam zit nu op de helft! Want zojuist heeft de sonde de derde slinger succesvol voltooid.

Afgelopen maandagavond naderde BepiColombo het oppervlak van de nog altijd mysterieuze planeet Mercurius het dichtst. De sonde scheerde langs op ongeveer 236 kilometer boven het oppervlak aan de nachtzijde van de planeet. “Alles verliep erg vlot,” vertelt teamlid Ignacio Clerigo.

Beelden
Tijdens de flyby heeft BepiColombo wederom een glimp opgevangen van de planeet die nog heel wat geheimen voor ons heeft. Zo hield de sonde tijdens de scheervlucht zijn camera in de aanslag om wat beelden te schieten van opvallende oppervlaktekenmerken. Met behulp van de bewakingscamera (die alleen zwartwitfoto’s kan maken) zijn er tientallen foto’s vervaardigd die wat meer over de rotsachtige planeet prijsgeven. Hieronder zijn drie fraaie beelden te bewonderen.

Rimpels
Eén van de bijzondere oppervlaktekenmerken die BepiColombo nu op beeld heeft vereeuwigd, zijn de ‘rimpels’ van Mercurius. Beagle Rupes is daarvan een goed voorbeeld. Dit is één van de vele gelobde, steile hellingen die de planeet rijk is. Deze tektonische kenmerken zijn waarschijnlijk ontstaan toen de planeet afkoelde en samentrok, waardoor het oppervlak verrimpelde, als een uitgedroogde appel. Beagle Rupes werd voor het eerst gezien door NASA’s Messenger-missie in januari 2008. De ‘rimpel’ is ongeveer 600 km lang en snijdt door een kenmerkende langwerpige krater genaamd Sveinsdóttir.

Onderzoek
Onderzoekers kunnen niet wachten om deze fascinerende regio nader onder de loep te nemen. “Dit is een ongelooflijk interessant gebied om de tektonische geschiedenis van Mercurius te bestuderen,” zegt onderzoeker Valentina Galluzzi. “Het complexe samenspel tussen deze steile hellingen laat ons zien dat toen de planeet afkoelde en samentrok, de oppervlaktekorst begon te glijden en verschoof. Hierdoor zijn een verscheidenheid aan merkwaardige kenmerken ontstaan, die we in meer detail zullen bekijken als we ons eenmaal in een baan rond Mercurius hebben genesteld.”

Inslagkrater
Tijdens de scheervlucht heeft BepiColombo tevens een tot voor kort naamloze krater gefotografeerd. Het gaat om een 218 kilometer brede inslagkrater. “We realiseerden ons dat deze grote krater die in zicht kwam nog helemaal geen naam had,” vertelt teamlid David Rothery. “Toch is deze krater interessant voor wetenschappers, omdat er door de inslag donker materiaal is blootgelegd. Mogelijk zijn dit overblijfselen van de vroege, koolstofrijke korst van Mercurius. Bovendien is de bodem van het bassin gevuld met lava; bewijs dat Mercurius ooit langdurig vulkanisch actief moet zijn geweest.” Reden genoeg om deze belangwekkende krater nu eindelijk een naam te geven. De inslagkrater is Manley genoemd, vernoemd naar de Jamaicaanse kunstenaar Edna Manley. BepiColombo zal het donkere materiaal in de Manley krater, wanneer hij zich in een baan rond Mercurius heeft genesteld, nader bestuderen. De sonde zal een verwoede poging doen om de hoeveelheid koolstof en mineralen die de krater bevat, te meten, om zo meer te weten te komen over de geologische geschiedenis van de planeet.

Spannende missie
Naast de beelden die BepiColombo schoot, waren er tijdens de scheervlucht ook een tal van wetenschappelijke instrumenten actief om daarmee het magnetisme, plasma en de deeltjes rondom Mercurius te meten. De foto’s en deze aanvullende gegevens geven dan ook alvast een inkijkje in wat we na 2025 van deze mooie missie mogen verwachten. “De beelden die tijdens de flyby zijn geschoten, hebben de weg vrij gemaakt naar een spannende missie voor BepiColombo,” zegt ESA-onderzoeker Jack Wright. “Met de aanvulling van de wetenschappelijke instrumenten zullen we alle aspecten van Mercurius bestuderen, van de kern tot aan oppervlakteprocessen en van het magnetische veld tot aan de exosfeer. Op die manier hopen we de oorspong en evolutie van de planeet die het dichtst rond onze moederster cirkelt, beter te begrijpen.”

Bombardementen
De onderzoekers hopen nog veel over Mercurius te ontrafelen en meer inzicht in zijn turbulente verleden op te doen. “Mercurius heeft een zwaar bekraterd oppervlak,” vervolgt Wright. “Het bewijst dat de planeet in de afgelopen 4,6 miljard jaar veelvuldig door planetoïden en kometen is gebombardeerd.” Wetenschappers vermoeden dat overblijfselen van deze bombardementen, samen met de unieke tektonische en vulkanische kenmerken, zullen helpen om de plaats van Mercurius in de evolutie van het zonnestelsel te ontraadselen.

Dat is voor nu echter nog toekomstmuziek. Eerst wacht namelijk de volgende grote uitdaging. Zo moet BepiColombo genoeg afgeremd worden tegen de enorme zwaartekracht van de zon. “Dit is van essentieel belang om zo goed mogelijk op koers te blijven,” legt onderzoeker Santa Martinez Sanmartin uit. “Daarnaast zullen er nog in totaal drie zwaartekrachtsslingers nodig zijn om de sonde in een baan rond Mercurius te krijgen. Toch komt het einde langzaam maar zeker in zicht. Nog maar drie jaartjes wachten, en dan zullen we eindelijk meer te weten komen over hoe Mercurius is ontstaan, welke geologische processen er op de planeet spelen en hoe de planeet precies in elkaar steekt.