ESO lijkt lichtste exoplaneet ooit direct in beeld te hebben gebracht

exoplaneet

Het lijkt erop dat ESO met behulp van de Very Large Telescope de tot nu toe lichtste exoplaneet direct heeft waargenomen. Het gaat om een heel zwak object met een massa die hooguit vijf keer groter is dan die van Jupiter.

Tot op heden zijn al bijna duizend exoplaneten waargenomen. Maar de meeste van deze exoplaneten zijn indirect waargenomen. Slechts enkele exoplaneten zijn direct geobserveerd. Onderzoeker Julien Rameau legt uit hoe dat komt: “Het rechtstreeks vastleggen van exoplaneten is een grote technische uitdaging die de meest geavanceerde instrumenten vereist – dan wel op aarde, dan wel in de ruimte.”

Lichte exoplaneet
De Very Large Telescope heeft nu een heel bijzondere exoplaneet direct waargenomen: het is mogelijk de minst zware planeet buiten ons zonnestelsel die direct is geobserveerd. De onderzoekers ontdekten rondom de ster HD95086 een zwakke, maar duidelijke stip. Inmiddels is duidelijk geworden dat dit stipje zich samen met de ster langs de hemel beweegt. Dat suggereert dat het object rondom de ster cirkelt. De helderheid van het object wijst erop dat het vier tot vijf keer zo zwaar is als Jupiter.

En Fomalhaut b dan?

De planeet Fomalhaut b werd recentelijk geschat op een massa die twee keer groter is dan Jupiter. Daarmee zou deze exoplaneet ietsje lichter zijn. Maar daarover bestaat nog grote onzekerheid. De helderheid van deze ster – op basis daarvan wordt de massa vastgesteld – lijkt namelijk beïnvloed te worden door omringend stof. Het is dus heel lastig om de exacte massa van de planeet vast te stellen.

Over het systeem
De afstand tussen het object en de ster is groot: ongeveer 56 keer zo groot als de afstand tussen de aarde en de zon. De ster waar de vermoedelijke planeet omheen cirkelt, is ietsje zwaarder dan de zon en nog vrij jong: ongeveer tien tot zeventien miljoen jaar oud. Rondom de ster bevindt zich niet alleen een planeet, maar ook een schijf van puin. Mogelijk is de planeet uit deze schijf ontstaan. “Zijn huidige locatie roept vragen op over zijn ontstaansproces,” vertelt onderzoeker Anne-Marie Lagrange. “Hij is ofwel ontstaan doordat gesteenten tot een vaste kern zijn samengeklonterd, waarna zich door aantrekking van gas uit de omgeving een dichte atmosfeer heeft gevormd, ofwel voortgekomen uit een samenballing van gas die is het resultaat was van gravitationele instabiliteiten in de schijf. De planeet zou naar zijn huidige locatie kunnen zijn opgeschoven door interacties tussen hem en de schijf of tussen hem en andere planeten.”

De vermoedelijke planeet heeft vooralsnog de naam HD95086 b gekregen, zo melden de onderzoekers in het blad Astrophysical Journal Letters. Het is waarschijnlijk bijzonder warm op de planeet. “Gezien de helderheid van de ster moet HD95086 b een oppervlaktetemperatuur van ongeveer 700 graden Celsius hebben.” Met die temperatuur is het goed mogelijk dat zich in de atmosfeer waterdamp en misschien ook methaan bevindt. Nader onderzoek moet dat uitwijzen. Ook hopen de onderzoekers vast te kunnen stellen of zich rondom de ster HD95086 nog andere planeten bevinden.

Bronmateriaal

"Tot nu toe lichtste exoplaneet in beeld gebracht?" - ESO.org
De foto bovenaan dit artikel is gemaakt door ESO / J. Rameau.

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd