Door de prachtige foto’s die telescopen en satellieten van planeten, sterrenstelsels en nevels hebben gemaakt, zou je bijna vergeten hoe mooi onze eigen planeet is. Maar ESA’s gloednieuwe Biomass-satelliet steekt daar nu een stokje voor.
De Biomass-satelliet is nog geen twee maanden geleden gelanceerd en moet gaan onderzoeken hoe onze bossen eraan toe zijn en hoe ze door de tijd heen veranderen. Daarnaast hopen onderzoekers dat de satelliet meer inzicht kan geven in de rol die bomen spelen in de koolstofcyclus (zie kader).
Bossen worden ook wel de longen van de aarde genoemd. Ze geven zuurstof af en halen koolstofdioxide (CO2) uit de atmosfeer. Die koolstof slaan de bomen op, tot ze worden omgehakt; als de bomen sterven en vergaan, komt de CO2 weer vrij. Tot zover is het een vrij helder verhaal. Minder duidelijk is echter hoeveel CO2 de bossen wereldwijd op dit moment hebben opgeslagen en hoe de mate waarin bomen koolstof opslaan nu precies verandert onder invloed van stijgende temperaturen en hogere CO2-concentraties in de atmosfeer. De Biomass-satelliet moet daar meer inzicht in geven. De satelliet is daartoe onder meer uitgerust met een radarsysteem dat deze in staat stelt om dwars door het bladerdak heen te kijken en de zogenoemde ‘biomassa’ – de stammen en takken – van bossen te meten. Omdat bomen het leeuwendeel van de koolstof die ze opnemen in die stammen en takken opslaan, kan uit die metingen worden afgeleid hoeveel koolstof er op dit moment in bossen zit opgeslagen – en hoe die hoeveelheid door de tijd heen verandert.
Testen
Op dit moment is de Biomass-satelliet nog niet in bedrijf; ESA is druk bezig om de systemen aan boord van de satelliet te testen en goed af te stellen. Dat is allesbehalve saai. Zo resulteert het onder meer in de eerste beelden van Biomass en die zijn volgens projectmanager Michael Fehringer “niet minder dan spectaculair”.
Bolivia
En daar is weinig aan gelogen. Zo heeft Biomass bijvoorbeeld bovenstaande afbeelding afgeleverd. We zien hier een stukje van Bolivia – waar ontbossing een groot probleem is. Op de levendige afbeelding zien we regenwoud (in groentinten), beboste uiterwaarden en wetlands (in roodtinten), graslanden (in blauwpaarse tinten) en rivieren en meren (in zwart). De wild slingerende rivier de Beni springt daarbij met name in het oog.
Brazilië
Nog zo’n mooie opname zie je hieronder (links), van het Amazonewoud in Brazilië. De opname laat mooi zien dat Biomass dwars door het bladerdak kan kijken, tot op de bosbodem. Zo zie je onderin rode en roze tinten die op de aanwezigheid van wetlands wijzen. In het noorden zijn dan weer heuvels te vinden die – afgaand op de groentint – heel dicht bebost zijn.
Gabon
Ook de foto die je hier rechtsboven ziet, gemaakt in Gabon (Afrika) is prachtig. De Ivindo-rivier springt er duidelijk uit. Deze rivier is van levensbelang voor het omringende regenwoud waar Biomass dus ook weer dwars doorheen gluurt, zodat de topografische kenmerken van het gebied aan het licht komen.
Woestijnen
Maar Biomass kan nog meer, zo onthult de foto hieronder. Het radarsysteem waarmee de satelliet is uitgerust kan namelijk niet alleen dwars door bladeren heen kijken, maar ook dwars door tot wel vijf meter droog zand heen ‘gluren’. En daarmee is de satelliet bijvoorbeeld in staat om ondergrondse structuren – zoals de restanten van oude rivierbeddingen en meren – in woestijnen op te snorren. Die restanten kunnen onder meer onthullen welk klimaat de woestijn in het verleden kende en hoe de woestijn er onder dat klimaat precies uitzag.
IJs
En daar blijft het niet bij. Want het radarsysteem aan boord van Biomass kan ook vrij diep in ijs gluren en zo meer inzicht geven in de interne structuur daarvan. Om dat te demonstreren, maakte Biomass de foto hieronder, met daarop een stukje van het enorme Transarctisch Gebergte en de Nimrod-gletsjer (beiden te vinden op Antarctica).
De beelden zijn prachtig om te zien, maar onthullen bovenal dat Biomass in staat is om de hoge verwachtingen waar te maken en ons een ongeëvenaard inkijkje te geven in bossen – en en passant ook in woestijnen en ijsmassa’s – op onze eigen prachtige planeet. “We verwachten dat deze nieuwe missie een baanbrekende sprong voorwaarts betekent in ons begrip van de bossen op aarde,” aldus Fehringer. “En essentiële inzichten zal opleveren als het gaat om koolstofopslag, klimaatverandering en de gezondheid van de kostbare bosecosystemen op onze planeet.”
