Normaliter heb je voor een zonsverduistering de maan nodig. Maar ESA bewijst nu dat het ook zonder kan, door met behulp van twee satellieten de allereerste kunstmatige totale eclips te fabriceren.
De eerste kunstmatige eclips vond in maart plaats, zo onthult de Europese ruimtevaartorganisatie ESA. En die door mensen gemaakte zonsverduistering heeft direct mooie foto’s opgeleverd van de nog altijd zeer raadselachtige zonne-atmosfeer, oftewel de corona.
Wereldprimeur
De kunstmatige eclips is een wereldprimeur en een bijzonder sterk staaltje werk. Want deze kunstmatige totale zonsverduistering kwam ESA zeker niet aanwaaien. Er waren twee satellieten voor nodig, die ook nog eens tot op de millimeter nauwkeurig moesten worden uitgelijnd. Aan de kunstmatige eclips kwamen dan ook heel wat geavanceerde navigatie- en positioneringstechnologieën te pas, zo schrijft ESA in een persbericht.
Hoe werkt het precies?
De allereerste kunstmatige totale eclips is het werk van de Coronagraph- en de Occulter-satelliet – die samen de Proba 3-missie vormen. Voor een kunstmatige eclips lijnen deze twee satellieten zich op 150 meter afstand van elkaar uit met de zon, waarbij de Occulter-satelliet met behulp van een 1,4 meter brede schijf de heldere schijf van de zon afdekt voor de Coronagraph-satelliet en een kleine schaduw werpt op het optische instrument aan boord van laatstgenoemde satelliet. En dat stelt het instrument in staat om – zonder daarbij hinder te ondervinden van het felle zonlicht – beelden te maken van de zonne-atmosfeer, of corona.
Elke 20 uur een zonsverduistering
Die corona is normaliter slecht te bestuderen, omdat deze overstraald wordt door het felle licht van de zon. Tijdens totale zonsverduisteringen is de corona wel te zien; maar die vinden maar weinig plaats en duren bovendien slechts enkele minuten. Met Proba 3 verwacht ESA uiteindelijk ongeveer elke 20 uur een zonsverduistering te kunnen creëren die – door de ruimtevaartuigen langdurig tot op een enkele millimeter uitgelijnd te houden – tot wel 6 uur kunnen duren.
Het mysterie van de gloeiendhete corona
De verwachting is dat Proba 3 een schat aan informatie gaat opleveren over de zonne-atmosfeer. En dat is geen overbodige luxe; de corona is nog uitermate raadselachtig. Zo begrijpen onderzoekers bijvoorbeeld nog altijd niet goed hoe het kan dat de corona van de zon een veel hogere temperatuur heeft – meer dan een miljoen graden Celsius – dan het oppervlak eronder. De hoop is dat Proba 3 daar verandering in kan brengen, door de corona zeer dicht bij het oppervlak van de zon te bestuderen.
Zonnestormen
Ook hopen onderzoekers beter te gaan begrijpen hoe zonnestormen – die hun oorsprong vinden in de corona – ontstaan. Een op de aarde gerichte zonnestorm – waarbij grote hoeveelheden geladen deeltjes in onze richting worden geslingerd – kan prachtige aurora’s opleveren, maar is ook niet zonder risico. Zo kan een zonnestorm ook satellieten, navigatie- en elektriciteitsnetwerken op aarde platleggen. Een beter begrip van de thuishaven van de zonnestorm – de corona – kan helpen om de aarde er beter tegen te beschermen, zo denken wetenschappers.
De eerste kunstmatige zonsverduistering is dus een knappe prestatie, maar tegelijkertijd ook slechts de opmaat naar meer. De komende twee jaar zal de Occulter-satelliet de zon nog veel vaker verduisteren en de Coronagraph-satelliet – en ons – zo een ongeëvenaard inkijkje gunnen in de zonneatmosfeer.
