“We gaan er een nachtje over slapen.” Je hoort het jezelf zeggen tegen de makelaar of autoverkoper. Meestal is het een beleefde manier om hem af te wimpelen. Maar eigenlijk doe je wat je moet doen, want juist als je slaapt, kom je tot de beste beslissingen, blijkt uit nieuw onderzoek.
Je hoeft er eigenlijk niet eens lang voor te slapen, als je maar in de diepe slaapfase terechtkomt. Die vergroot namelijk de kans op een Eureka-moment: een plotseling inzicht waardoor je een probleem oplost.
Simpele taak, heldere conclusie
De onderzoekers van de Universität Hamburg kwamen tot die conclusie nadat ze negentig proefpersonen een taak lieten uitvoeren waarbij ze een reeks bewegende stippen op een scherm moesten volgen. Het leek een simpele opdracht: druk op de juiste toetsen als reactie op de stippen. Maar wat de deelnemers niet wisten, was dat er een verborgen patroon in de taak zat. Wie dat patroon doorzag, kon de opdracht veel sneller en efficiënter uitvoeren.
Na vier rondes werd de deelnemers, die waren aangesloten op een EEG-apparaat, gevraagd om twintig minuten te rusten. Sommigen dommelden alleen even weg, anderen bereikten een lichte slaapfase (N1) en een deel belandde in de wat diepere N2-slaap. Daarna kregen ze de taak opnieuw voorgeschoteld.
Het verschil was opvallend: 70,6 procent van alle deelnemers kreeg tijdens deze tweede sessie een ‘aha-moment’ en ontdekte het patroon. Van de groep die de N2-slaap had bereikt, had zelfs 85,7 procent dit plotselinge inzicht. Ter vergelijking: slechts 55,5 procent van de wakker gebleven deelnemers en 63,6 procent van degenen die alleen licht geslapen hadden, beleefden zo’n moment van helderheid.
De onderzoekers zagen bovendien een verband tussen hersenactiviteit tijdens de slaap en het Eureka-moment. Bij de deelnemers met een steilere ‘spectrale helling’, een EEG-kenmerk dat samenhangt met diepere slaap, kwam het ‘aha-moment” vaker voor.
Een steilere spectrale helling wordt geassocieerd met minder neuronale ruis en meer gerichte activiteit, terwijl een vlakkere helling duidt op meer ruis.
Waarom helpt slapen?
De wetenschappers vermoeden dat de hersenen tijdens de diepere N2-slaap bepaalde verbindingen afzwakken en hersennetwerken herstructureren. Dit maakt vermoedelijk ruimte voor nieuwe verbanden, precies wat nodig is voor een creatieve of onverwachte invalshoek. “Het is echt fascinerend dat een korte slaapperiode mensen kan helpen verbanden te leggen die ze eerder niet zagen”, zegt onderzoeker Nicolas Schuck. “De volgende grote vraag is waarom dat gebeurt. We hopen dat onze ontdekking, dat het mogelijk samenhangt met de spectrale helling in EEG-metingen, een goed aanknopingspunt is.”
Hoofdonderzoeker Anika Löwe vult aan: “De spectrale helling in een EEG is pas recentelijk in verband gebracht met cognitieve processen tijdens slaap. Ik vind de link tussen de steilheid van de spectrale helling, aha-momenten na de slaap en het afzwakken van verbindingen heel spannend.”
Herkenbaar voor creatievelingen
Ze vervolgt: “Veel mensen herkennen het gevoel dat ze iets belangrijks beseffen na een kort dutje. Het is geweldig om daar nu niet alleen subjectieve ervaringen van te hebben, maar ook harde data én een eerste aanwijzing voor de onderliggende mechanismen.”
Volgens Löwe sluiten de bevindingen goed aan bij wat mensen uit de creatieve sector vaak al lang vermoeden. “Wat me echt opviel toen ik mensen in mijn omgeving, vooral creatievelingen, over dit onderzoek vertelde, was hoe sterk ze zich erin herkenden. Velen hebben meegemaakt dat ze een (creatieve) doorbraak kregen na een dutje.”
Dus worstel je ergens mee – misschien toch die auto kopen – slaap er dan écht een nachtje over. Misschien kom je nog tot verrassende inzichten.
