Het is weer bijna kerstvakantie, tijd om eens een fijne Netflix-serie aan te zetten, een lekkere kerstfilm te kijken met het hele gezin of een foute realityshow weg te bingen. Maar als je je hersenen een plezier wilt doen, kies je voor iets ingewikkelder vertier.
Volgens Australische onderzoekers kun je er beter een boek bij pakken. Dat is beter voor je hersengezondheid op de lange termijn, blijkt uit hun onderzoek onder een kleine 400 mensen van 60 jaar en ouder. Ze keken specifiek naar de effecten van zittende activiteiten op je cognitieve functies. En wat bleek: sociale activiteiten of bezigheden die psychisch stimulerend zijn, zijn beter voor je geheugen en denkvermogen. Denk aan lezen, muziek luisteren, handwerken, een instrument bespelen of met anderen praten. Tv kijken en gamen zijn daarentegen juist slecht voor je brein.
Cijfers dementie
De ene bankhangsessie is dus de andere niet. Volgens de onderzoekers is er een rangorde van goed naar iets minder goed tot ronduit slecht als het gaat om het effect van zittende activiteiten op de cognitieve functies. Dat is goed om te weten, omdat je er zo zelf iets aan kan doen. Naar schatting is 45 procent van de dementiegevallen te voorkomen door een gezondere leefstijl. Activiteiten die je brein stimuleren horen ook bij zo’n gezond leefpatroon.
Momenteel krijgen een op de drie vrouwen en een op de zeven mannen in Nederland een vorm van dementie. Wereldwijd hebben nu meer dan 55 miljoen mensen de hersenaandoening volgens cijfers van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Daar komen jaarlijks bijna 10 miljoen nieuwe gevallen bij. Tegen 2050 is het aantal dementiepatiënten verdrievoudigd tot 152 miljoen.
Fysieke activiteit
En niet alle zittende activiteiten dragen evenveel bij aan het risico op de ziekte. Onderzoeker Maddison Mellow van de University of South Australia vertelt: “Uit dit onderzoek blijkt dat de context van een activiteit bepaalt hoe die samenhangt met cognitieve functies. De ene activiteit levert een hoger niveau van cognitieve stimulatie en sociale betrokkenheid op dan de andere.”
De wetenschapper vervolgt: “We weten al dat fysieke activiteit veel bescherming biedt tegen het risico op dementie, en dit moet zeker prioriteit krijgen als je je hersengezondheid wilt verbeteren. Maar tot nu toe hebben we niet rechtstreeks onderzocht of we onze hersenen ook kunnen verbeteren door het ene zittende gedrag te vervangen door het andere.”
Dat blijkt dus wel het geval te zijn. “We ontdekten dat zittende activiteiten die mentale stimulatie of sociale interactie bevorderen, zoals lezen of met vrienden praten, gunstig zijn voor cognitieve functies. Activiteiten zoals tv kijken of gamen hebben een negatief effect. Het type activiteit maakt dus echt uit.”
Genuanceerde aanpak
Mellow concludeert dan ook: “Hoewel de boodschap ‘meer bewegen, minder zitten’ zeker geldt voor de gezondheid van hart, bloedvaten en hersenen, laat ons onderzoek zien dat een meer genuanceerde aanpak nodig is om het verband tussen zittend gedrag en cognitieve functies beter te begrijpen.”
En dus komen de onderzoekers met tips voor als je deze kerstvakantie de daad bij het woord wil voegen en je niet wil verliezen in slechte kerstfilms. “Voor een optimale hersen- en algehele gezondheid is het belangrijk om te bewegen op een manier die je leuk vindt en die je hartslag verhoogt. Dit heeft voordelen voor alle aspecten van de gezondheid”, aldus Mellow.
Lekker afwisselen
Maar heb je écht geen zin om een rondje te hardlopen voor je kerstdiner dan zijn er ook makkelijkere oplossingen. “Zelfs een beetje afwisselen, levert al voordelen op. Dus als je vastbesloten bent om een kerstfilmmarathon te houden, probeer die tijd dan af te wisselen met wat fysieke activiteit of een meer cognitief stimulerende zittende activiteit, zoals lezen. Zo kun je langzaam gezondere gewoonten ontwikkelen”, klinkt het tot besluit.
