Al vanaf de bevruchting staat het geslacht van een kind vast. In week 14 van de zwangerschap zijn de geslachtsorganen – schaambot of penis – zo ver ontwikkeld dat ze zichtbaar zijn op de echo. Maar uit een Cambridge-studie blijkt nu dat het geslacht ook al vanaf de geboorte is terug te zien in de hersenen: er zijn duidelijke verschillen in de hersenstructuur van jongens en meisjes.
Jongens hebben gemiddeld een groter hersenvolume dan meisjes. Maar als je corrigeert voor de totale herseninhoud, dan hebben meisjes meer grijze stof en jongens meer witte stof. Grijze stof bestaat uit neuronale cellichamen en dendrieten. Die zijn verantwoordelijk voor dingen als waarneming, leren, spraak en cognitie. Ze zijn vooral te vinden aan de buitenkant van je hersenen, en in de grijze stof wordt de informatie verwerkt. Witte stof is het ‘glasvezelnetwerk van de hersenen’, en bestaat uit axonen. Dit zijn lange zenuwvezels die de verschillende hersengebieden met elkaar verbinden.
Volgens hoofdonderzoeker Yumnah Khan van het Autism Research Centre in Cambridge beantwoordt dit onderzoek een eeuwenoude vraag. “Onze studie toont aan dat de hersenen van jongens en meisjes al vanaf de geboorte verschillen. We wisten al dat deze verschillen bestaan bij oudere kinderen en volwassenen, maar nu is ook vast komen te staan dat ze er al zijn in de allereerste dagen na de geboorte.”
Nature en nurture
Wat is aangeboren en wat is aangeleerd? De ontdekking dat deze verschillen zo vroeg ontstaan, maakt duidelijk dat ze grotendeels biologisch van aard zijn en voortkomen uit de ontwikkeling van de hersenen vóór de geboorte. Khan voorziet het aloude nature-nurture-debat daarmee van nieuwe energie. “Deze biologische verschillen in de prenatale hersenontwikkeling kunnen er later in het leven, in combinatie met omgevingsfactoren, voor zorgen dat de hersenstructuur van jongens en meisjes verder uit elkaar gaat lopen.”
Een veelvoorkomend probleem in eerder onderzoek was dat de steekproef te klein was. Dat is nu opgelost door gebruik te maken van data uit het Developing Human Connectome Project, waarbij meer dan 500 pasgeborenen direct na de geboorte een MRI-scan van de hersenen kregen.
De verschillen op een rij
De resultaten bevestigen dat jongens gemiddeld een groter hersenvolume hebben, zelfs als rekening wordt gehouden met verschillen in geboortegewicht. Ook bleek dat meisjes meer grijze stof hebben in hersengebieden die te maken hebben met geheugen en emotionele regulatie, terwijl jongens al vanaf dag één grotere volumes hebben in gebieden die betrokken zijn bij de sensorische informatieverwerking (prikkelverwerking) en motorische controle.
Wat veroorzaakt deze verschillen?
Het team onderzoekt nu verder waarom deze verschillen in grijze en witte stof bestaan. “We bestuderen de omstandigheden tijdens de zwangerschap, zoals hormonale invloeden en de rol van de placenta. Hierbij maken we gebruik van in vitro-modellen van de hersenontwikkeling om te begrijpen hoe deze verschillen ontstaan”, aldus onderzoeker Alex Tsompanidis.
Het team benadrukt dat deze verschillen slechts gemiddelden zijn. Adjunct-directeur Carrie Allison van het Autism Research Centre legt uit: “De verschillen die we zien, gelden niet voor alle jongens of alle meisjes, maar worden zichtbaar wanneer je groepen met elkaar vergelijkt. Er is veel variatie binnen elke groep en een flinke overlap tussen de twee.”
Geen kwalitatief verschil aangetoond
Directeur Simon Baron-Cohen voegt toe: “Deze verschillen betekenen niet dat de hersenen van jongens beter of slechter zijn dan die van meisjes. Het is simpelweg een voorbeeld van neurodiversiteit. Dit onderzoek kan ons mogelijk helpen bij het begrijpen van andere vormen van neurodiversiteit, zoals bij de hersenen van kinderen die later de diagnose autisme krijgen, een aandoening die vaker voorkomt bij jongens.”
Het is hoe dan ook erg interessant dat de hersenen van jongens en meisjes al direct bij de geboorte verschillen van elkaar. Dat kan implicaties hebben voor het hele genderdebat. De laatste jaren gaan er steeds meer geluiden op om jongens en meisjes genderneutraal op te voeden, vanuit het idee dat veel verschillen ontstaan door de omgeving. Dat is wellicht dus zeker niet helemaal waar.
