Luchtvervuiling is vooral iets dat je associeert met steden als Delhi in India of Chengdu in China, maar het wordt ook steeds meer een Afrikaans probleem. In Nigeria, maar ook in bijvoorbeeld Mali en Egypte liggen steden die tot de meest vervuilde ter wereld behoren. En daar krijgt de rest van de wereld ook last van.
Een groot deel van de inwoners van Afrika ademt constant lucht in, die vijf tot tien keer zoveel fijnstof bevat als wat de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) nog gezond acht. De voorspellingen zijn dat dit alleen maar erger wordt, omdat de bevolking hard groeit en de industrialisatie snel toeneemt.
Nauwelijks budget
Maar tot nu toe wordt er weinig gedaan om de gevaarlijk slechte luchtkwaliteit in Afrika aan te pakken. Van al het geld dat wereldwijd uitgegeven wordt aan het verminderen van luchtvervuiling gaat maar 0,01 procent naar Afrikaanse projecten. Wetenschappers van onder meer de University of Cambridge schrijven in Nature dat alleen door wereldwijde inspanningen de lucht op het Afrikaanse continent weer schoon kan worden.
“Het gebruik van fossiele brandstoffen om te koken, te verwarmen en te verlichten, maar ook de steenkoolwinning en het oppompen van olie, plus de oude vervoersmiddelen die geïmporteerd worden vanuit Europa, zijn allemaal oorzaken van de slechte luchtkwaliteit in Afrikaanse landen”, vertelt professor Francis Pope van de University of Birmingham. “De gevaarlijke lucht kan ernstige gezondheidsproblemen veroorzaken voor de mensen die het dagelijks moeten inademen. En mocht dit nog niet genoeg reden zijn om hier zo snel mogelijk iets aan te doen: de luchtvervuiling in Afrika is niet alleen een probleem voor de Afrikanen, maar voor de hele wereld. Op deze manier gaan we de mondiale klimaatdoelen niet halen en falen we in onze missie om de klimaatcrisis het hoofd te bieden”, klinkt het waarschuwend.
Meten is weten
Er is de afgelopen jaren al wel geprobeerd om de luchtkwaliteit in Afrika te verbeteren. Zo hebben tien grote Afrikaanse steden de C40 Clean Air Declaration ondertekend. Ook wordt de luchtvervuiling op steeds meer plekken in Afrika goed gemonitord. Het is cruciaal om de hoeveelheden fijnstof in kaart te brengen – meten is immers weten – maar er moet nog veel meer gebeuren. De onderzoekers leggen uit dat zowel regionale als internationale inspanningen nodig zijn om echte verandering voor elkaar te krijgen.
In de studie noemen ze een aantal actiepunten. Ten eerste moet er continue controle komen van de luchtkwaliteit via een netwerk van sensoren. Er moet worden geïnvesteerd in schone energie, zoals zonnepanelen en windmolens om aan de groeiende Afrikaanse energiebehoefte te voldoen, die naar verwachting tegen 2040 verdubbelt. Ten derde moet het afvalbeheer beter, zodat er minder afval gedumpt en verbrand wordt. Tegelijk is het belangrijk om hergebruik en recycling te stimuleren. Ten vierde zijn er investeringen nodig in duurzame technologie, zodat Afrikaanse economieën kunnen groeien zonder de smerige techniek van andere continenten over te nemen en tenslotte moet de infrastructuur worden verbeterd, zodat de transportsector minder CO2 uitstoot. Denk aan schoner openbaar vervoer en hogere emissiestandaarden voor brandstof en geïmporteerde voertuigen.
Veelkoppig monster
“Luchtvervuiling is een complex en veelkoppig monster. Het vergt een brede, ambitieuze aanpak, waarbij wetenschap, politiek, bedrijven en de bevolking moeten samenwerken. Afrika heeft de kans om de groeiende politieke wil om te zetten in daden. De jonge bevolking is bereid om stappen te zetten. Zij willen en eisen een verbetering van de luchtkwaliteit van hun leiders. Dit kan de uitvoering van de bovenstaande vijf actiepunten versnellen”, zegt Cambridge-onderzoeker Gabriel Okello.
Dat is ook nodig, omdat luchtvervuiling ongelijk is verdeeld. “De last van luchtvervuiling komt voor het grootste deel terecht bij de armere bevolking, de vrouwen en kinderen. Zij komen onevenredig veel in aanraking met de vervuilende stoffen en krijgen gemiddeld de grootste gezondheidsproblemen. De aanpak moet deels worden ingezet om deze ongelijkheid in Afrika aan te pakken, naast de verbetering van de volksgezondheid en het milieu in het algemeen”, legt onderzoeker Andriannah Mbandi van de South Eastern Kenya University uit.
Gezondere mensen en planeet
Dat er wat moet gebeuren, is dus duidelijk, maar makkelijk is het niet. “Er is geen simpele oplossing om de Afrikaanse problemen wat betreft de luchtkwaliteit op te lossen. Elke regio en elk volk heeft zijn eigen specifieke uitdagingen. Maar een proactieve houding samen met de uitvoering van de vijf actiepunten uit deze studie, kan zorgen voor een aanzienlijke reductie van de hoeveelheid fijnstof. En dat leidt tot gezondere mensen en een gezondere planeet”, besluit professor Pope.
