Wetenschappers luiden de noodklok: er kan elk moment meer dan 1 miljoen vaten aan olie de Rode Zee in lekken.
Voor de kust van Jemen ligt het drijvende productieplatform The Safer dat jarenlang gebruikt werd om olie te produceren, behandelen en op te slaan. The Safer is al jaren niet meer in gebruik en ligt letterlijk te vergaan. Dat is natuurlijk al niet zo fraai. Maar nog veel zorgwekkender is dat The Safer nog olie herbergt. En niet zo weinig ook. Er zou genoeg olie aan boord zijn om meer dan 1 miljoen olievaten mee te vullen. En nu het productieplatform langzaam maar zeker uiteenvalt, kan die olie elk moment vrijkomen, zo waarschuwen onderzoekers in het blad Frontiers in Marine Science. Als dat gebeurt, ontstaat een olieramp die de beruchte Exxon Valdez-ramp doet verbleken.
Uniek
Het is een unieke situatie, zo stelt onderzoeker Karine Kleinhaus in gesprek met Scientias.nl. The Safer liep in 2015 vast, wat betekent dat deze olieramp al vijf jaar in de maak is. “Ik weet van geen enkele andere situatie waarin we vijf jaar de tijd hebben gehad om zo’n dreigende milieuramp af te wenden.”
Maar in de afgelopen vijf jaar is er bedroevend weinig ondernomen. En met elke dag die verstrijkt, groeit de kans op een olieramp. “Zeewater is de machinekamer al binnengedrongen,” weet Kleinhaus. “En er zijn berichten dat er in de zomer al wat olie is weggelekt. Ook is er een verhoogde kans op explosies, omdat de pompen die gassen uit de tanks moeten verwijderen niet langer werken.” Een olieramp is dan ook aanstaande. “Feitelijk gezien kan het elk moment gebeuren.”
Zorgelijk
Het baart Kleinhaus en collega’s grote zorgen. Want het vrijkomen van de olie zou een ramp zijn voor de tal van soorten die in en rondom de bekende zee leven. “De Rode Zee is een hotspot voor biodiversiteit met veel endemische soorten (soorten die van nature enkel hier voorkomen, red.). In de kustwateren van de Rode Zee zijn meer dan 1000 vissoorten te vinden, waarvan er 165 enkel in de Rode Zee voorkomen en nog eens 51 soorten enkel in de Rode Zee en Golf van Aden leven. En wat koraal betreft, zijn er 360 soorten, waarvan ongeveer 5 procent endemisch is. Vissen, schaaldieren, dolfijnen, vogels en vele andere dieren worden ziek als ze aan olie worden blootgesteld of gaan zelfs dood.” En de vissen die het wel overleven, kunnen niet meer veilig worden gegeten, waardoor vissers niet langer in hun levensonderhoud kunnen voorzien. “De olie vervuilt de stranden en verstoort zo ook het toerisme. Daarnaast zal het ook de ontziltingsinstallaties in de regio bevuilen.” Ook onder water zal de olie zijn tol eisen, doordat giftige elementen ervan zich vermengen met zeewater en zich vervolgens naar diepere wateren begeven waar ze de gezondheid van koralen en vissen aantasten.
Ingrijpen
Het moge duidelijk zijn dat de gevolgen van deze aanstaande olieramp bijna niet te overzien zijn. En toch wordt er niet ingegrepen. De eigenaar van het productieplatform is de controle over The Safer in 2015 reeds kwijtgeraakt, toen de Houthis – een rebellenbeweging in het noorden van Jemen – zich het productieplatform toe-eigende. Hoewel de olie aan boord van The Safer behoorlijk wat geld waard is, is het de Houthis al die jaren niet gelukt om hun buit te verzilveren en The Safer tegen een royale vergoeding leeg te halen. “De kern van het probleem is een conflict over wie het geld voor de olie krijgt en wat diegene er mee gaat doen,” aldus Kleinhaus. En dus is er al sinds 2015 sprake van een impasse. En die impasse dreigt nu op tragische wijze te eindigen. Hoog tijd dus om in te grijpen, zo stellen Kleinhaus en collega’s. Ze kijken daarbij met name naar de Verenigde Naties en diens International Maritime Organization (IMO). “De VN moet – als een neutrale partij – ingrijpen.” En snel ook. “Het is een heel urgent probleem dat moet worden aangepakt en de VN en IMO moeten nu in actie komen, voor het te laat is.”
Winter is coming
Zonder ingrijpen kan zich in de Rode Zee op korte termijn een enorme olieramp voltrekken, waarbij zo’n vier keer meer olie vrijkomt dan tijdens de Exxon Valdez-ramp. En die olie kan zich – met name als deze ‘s winters begint weg te lekken – over een groot deel van de Rode Zee verspreiden. Dat heeft alles te maken met stromingen in de zee die gedurende de winter het krachtigst zijn en de olie zeker tot halverwege de Rode Zee kunnen transporteren. “Daarom moet er voor de winter actie worden ondernomen,” zo schrijven de onderzoekers in hun paper.
Het ziet er weinig rooskleurig uit. Want valt er hier – temidden van conflicterende politieke belangen – nog iets te redden? “Ik wil hoopvol zijn,” aldus Kleinhaus “Het is mogelijk om de olie weg te pompen. En ik moet wel hopen dat de politieke uitdagingen omwille van de extreme vernieling die ontstaat als de olie weglekt, opzij kunnen worden geschoven.”
