De Chicxulub-meteoriet blijkt een zeldzame koolstofhoudende ruimtesteen te zijn, afkomstig uit de buitenste regionen van ons zonnestelsel.
Zo’n 66 miljoen jaar geleden ging het op aarde gruwelijk mis. Een enorme meteoriet van zo’n tien kilometer groot sloeg in op onze aarde en maakte zo abrupt een einde aan het dinotijdperk. En niet alleen de dinosaurussen legden massaal het loodje, maar liefst driekwart van de soorten op aarde verdween. Nog altijd vragen wetenschappers zich af wat er op die fatale dag precies gebeurde en waar die allesverwoestende meteoriet ineens vandaan wam. En op die laatste vraag hebben onderzoekers nu het antwoord gevonden.
Chicxulub-krater
De enorme meteoriet-inslag liet een gigantische inslagkrater achter op het schiereiland Yucatán in Mexico. Deze krater, met een diameter van ongeveer 200 kilometer, wordt de Chicxulub-krater genoemd. De Chicxulub-krater is een van de best bewaarde grote inslagkraters ter wereld en biedt wetenschappers cruciale inzichten in de gevolgen van immense inslagen voor de aarde en het leven erop. Zo zijn onderzoekers het er ondertussen wel over eens dat deze krater is ontstaan door de inslag van de meteoriet die 66 miljoen jaar geleden driekwart van de soorten op aarde uitroeide – en dus een sleutelrol in die massa-extinctie heeft gespeeld.
Meteoriet
Waarom onderzoekers dat denken? Eigenlijk zijn onderzoekers er al decennialang van overtuigd dat de dinosaurussen door een planetoïde-inslag van de aardbodem verdwenen. Andere mogelijke oorzaken voor hun uitsterven – zoals bijvoorbeeld grootschalige vulkaanuitbarstingen – werden in de loop van de vorige eeuw al van tafel geveegd. Dat de planetoïde-hypothese uiteindelijk zo breed omarmd werd, is te herleiden naar het feit dat onderzoekers hoge niveaus van platina-groep elementen (zoals iridium, ruthenium, osmium, rhodium, platina en palladium) in de 66 miljoen jaar oude sedimentlagen aangetroffen. Deze zijn zeldzaam op aarde maar komen vaak in meteorieten voor. De hoge concentraties wijzen er dan ook op dat een planetoïde zo’n 66 miljoen jaar geleden op aarde is ingeslagen, waarna puin over de hele aardbol werd verspreid. Hoewel sommige mensen denken dat grote vulkaanuitbarstingen ook verantwoordelijk kunnen zijn voor deze elementen, lijken de specifieke verhoudingen meer te wijzen op een planetoïde-inslag dan op vulkanische activiteit. Desondanks weten we nog niet veel over de exacte samenstelling en herkomst van de Chicxulub-meteoriet.
Monsters
Om deze vragen te beantwoorden, hebben de onderzoekers nu ruthenium (Ru) isotopen bestudeerd in monsters van de sedimentlagen. Daarnaast analyseerden ze monsters van vijf andere planetoïde-inslagen in de afgelopen 541 miljoen jaar, oude impact-gerelateerde sferulelagen (sedimentlagen die kleine bolvormige deeltjes bevatten, bekend als sferulen, die vaak gevormd worden door inslagen van meteorieten) van 3,5 tot 3,2 miljard jaar oud en twee koolstofhoudende meteorieten.
Buitenste deel van ons zonnestelsel
De bevindingen zijn interessant. Zo ontdekten de onderzoekers dat de Ru-isotoopprofielen in de monsters overeenkomen met die van koolstofhoudende meteorieten. Dit suggereert dat de Chicxulub-meteoriet waarschijnlijk afkomstig is van een C-type planetoïde uit het buitenste deel van het zonnestelsel.
Herkomst
Het betekent dat wetenschappers eindelijk hebben kunnen achterhalen waar de vernietigende planetoïde die 66 miljoen jaar geleden de massa-extinctie veroorzaakte vandaan kwam en wat de samenstelling ervan was. Zo suggereren de resultaten dat het een zeldzame koolstofhoudende planetoïde betreft, afkomstig uit het gebied voorbij Jupiter. De onderzoekers sluiten overigens ook de mogelijkheid uit dat een komeet de oorzaak van de inslag was (zie kader). Deze ontdekkingen maken een einde aan de langdurige debatten over de aard van de Chicxulub-meteoriet. Bovendien verandert het ons begrip van de geschiedenis van de aarde en de buitenaardse rotsen die ermee in botsing zijn gekomen.
Hoewel de meeste onderzoekers het er al jaren over eens zijn dat een inslag de ondergang van de dino’s inluidde, is er zo nu en dan nog wel discussie geweest over wat er dan precies 66 miljoen jaar geleden op aarde insloeg. Was het een planetoïde of een komeet? De huidige onderzoekers zijn er vrij kort over: het was een planetoïde. Het staat enigszins haaks op een eerdere studie die juist stelde dat ook een komeet de boosdoener kan zijn geweest. Er zijn verschillende problemen met de suggesties in dat onderzoek,” vertelde onderzoeker Sean Gulick al eerder aan Scientias.nl. “Zo is het komeetfragment (waarvan zij suggereren dat het 66 miljoen jaar geleden is ingeslagen, red.) te klein om een krater ter grootte van de Chicxulub-krater te maken.” Daarnaast zijn ook de elementen die in de Chicxulub-krater en even oude gesteentelagen daarbuiten, zijn aangetroffen, heel overtuigend. “Ze passen bij een koolstofhoudende chondriet (een soort planetoïde) en niet bij een komeet.”
Al met al onthullen de resultaten, gepubliceerd in Science, eindelijk de identiteit van de rots die op aarde zoveel ravage heeft aangericht. Het onderzoek bevestigt ook dat de Chicxulub-inslag wereldwijd effect heeft gehad, wat een belangrijke stap voorwaarts betekent in het ontrafelen van de complexe oorzaken achter de massa-extincties in de aardse geschiedenis.
