Charles Darwin is ongetwijfeld een van de belangrijkste wetenschappers die de wereld ooit heeft gekend. De grondlegger van de evolutietheorie liet een indrukwekkende bibliotheek na, waarvan tot nu toe 85 procent onbekend was.
In Darwins 215de geboortejaar komt de National University of Singapore nu met ‘De complete bibliotheek van Charles Darwin online’. Het is een driehonderd pagina’s tellende catalogus met daarin Darwins complete persoonlijke bibliotheek. Die bestaat uit zeker 7400 titels, waaronder boeken, pamfletten en vakbladen. Eerdere lijsten omvatten maar 15 procent van zijn collectie. Darwins bibliotheek is virtueel gereconstrueerd met 9300 linkjes naar kopieën van werken die gratis online beschikbaar zijn.
Wetenschapper van zijn tijd
“Door deze ongeëvenaarde gedetailleerde inzage in Darwins complete bibliotheek kun je meer dan ooit zien dat hij geen geïsoleerd figuur was, die alleen werkte. Hij was een wetenschapper van zijn tijd die voortbouwde op de kennis en studies van duizenden andere mensen. De omvang en breedte van de werken in de bibliotheek maken ook duidelijk hoe groot de invloed was van Darwins onderzoek op het werk van anderen”, zegt onderzoeker John van Wyhe.
Na de dood van Darwin in 1882 is een groot deel van zijn bibliotheek bewaard en gecatalogiseerd, maar veel items waren verdwenen en details over de inhoud zijn nooit gepubliceerd. Jarenlang gingen wetenschappers ervan uit dat de bibliotheek 1480 boeken bevatte. Dat was gebaseerd op de twee hoofdcollecties in de University of Cambridge en Down House, de voormalige woning van Darwin.
Speurtocht op zich
De afgelopen achttien jaar heeft het Darwin Online-project duizenden van Darwins onbekende referenties geïdentificeerd uit zijn eigen catalogi en lijsten met pamfletten en vakbladen, die oorspronkelijk in zijn bibliotheek stonden. Elke referentie was een speurtocht op zich naar de publicaties die Darwin met enige haast had geregistreerd. Zo konden ontbrekende gegevens, zoals de naam van de auteur, de datum of de bron van duizenden registraties uit de oudere catalogi voor het eerst worden geïdentificeerd.
Een belangrijke bron van informatie was de ‘Catalogus van de Bibliotheek van Charles Darwin’. Deze handgeschreven samenvatting telt 426 pagina’s en stamt uit 1875. Het was een monnikenwerk om de afgekorte omschrijvingen te ontcijferen, maar toen kwamen er 440 onbekende titels tevoorschijn die oorspronkelijk in de bieb stonden.
Niets waard
Een inventarisatie van zijn huis na zijn dood kwam tot 2065 ingebonden boeken en een onbekend aantal andere geschriften. In de tekenkamer werden nog 133 titels en 289 volumes van voornamelijk niet-wetenschappelijke literatuur geregistreerd. Gek genoeg, werd in die tijd de waarde van de hele collectie geraamd op 66 pond en 10 shilling, omgerekend naar deze tijd zo’n 5155 euro. Tegenwoordig is elk boek dat ooit van Darwin is geweest een veelvoud daarvan waard.
Andere bronnen die hielpen om de bibliotheek van de Britse natuurwetenschapper weer op te bouwen waren lijsten met pamfletten, Darwins notitieboekjes, de dagboeken van zijn vrouw Emma en een catalogus met boeken die in 1908 is geschonken aan de Cambridge Botany School plus de 30 volumes van de Darwin Correspondence, de brieven die Darwin schreef aan familie en andere wetenschappers.
Veel talen en onderwerpen
Items die nog steeds bestaan maar nooit op de lijst verschenen, zijn onder meer zijn niet-ingebonden materialen in de universiteitsbibliotheek van Cambridge, boeken in privécollecties, in musea of boeken die zijn verkocht op veilingen in de afgelopen 130 jaar. Al die bronnen zijn bij elkaar gezocht en hebben geleid tot de geweldige reconstructie van Darwins bibliotheek.
De meeste werken zijn – weinig verrassend – wetenschappelijke boeken over biologie en geologie. Maar er zijn ook boeken over landbouw, dierenfokkerij en diergedrag, filosofie, psychologie, religie, kunst, reizen, talen en geschiedenis. Ongeveer de helft van de boeken is in het Engels. De andere helft bestaat vooral uit Duitse, Franse en Italiaanse boeken en hier en daar een Nederlands, Zweeds of Spaans exemplaar.
Koffietafelboek
Een opmerkelijk werk dat in de collectie is teruggevonden is Sun Pictures, een koffietafelboek uit 1872 met foto’s van kunstwerken. Een ander onbekend werk was het populairwetenschappelijke boek over gorilla’s dat helemaal hip was vlak nadat Darwins Origin of Species was verschenen: Explorations and adventures in equatorial Africa van Paul Du Chaillu. Ook was er bijvoorbeeld een editie van een Duits wetenschappelijk vakblad uit 1877 waarin de eerste gepubliceerde foto’s van bacteriën stonden. Charles Darwin had dus zeker een veelzijdigere smaak dan je misschien op het eerste gezicht zou denken.
