Onze eigen Atacama-woestijn suggereert dat leven op Mars mogelijk is

Onderzoekers ontdekken dat de droogste woestijn op aarde écht leefbaar is.

Als je een plek op aarde moet aanwijzen die het meest op Mars lijkt, dan is het de kurkdroge Atacama-woestijn. De woestijn – te vinden in Zuid-Amerika – moet het vaak decennia op rij zonder water doen. Niet direct de meest aantrekkelijke plek voor leven, zou je denken. En toch heeft eerder onderzoek aangetoond dat in de droge aarde micro-organismen te vinden zijn. Onduidelijk was echter of deze microben daar nu permanent leefden of pech hadden gehad en door de wind naar de droge woestijn waren getransporteerd, alwaar ze gedoemd waren om te sterven.

Nieuwe studie
Een nieuw onderzoek schept wat dat laatste betreft nu meer duidelijkheid. In het blad Proceedings of the National Academy of Sciences tonen onderzoekers op overtuigend wijze aan dat sommige micro-organismen zich permanent in de kurkdroge Atacama-woestijn vestigen en daar zelfs kunnen gedijen. De ontdekking heeft (letterlijk) verstrekkende implicaties. “Ons onderzoek vertelt ons dat als leven stand kan houden in de droogste gebieden op aarde, er een goede kans is dat het op Mars op een vergelijkbare manier kan overleven,” stelt onderzoeker Dirk Schulze-Makuch.

Regen
Schulze-Makuch en collega’s togen in 2015 voor het eerst naar de woestijn om er uit te zoeken hoe organismen hier leven. En terwijl ze daar waren, gebeurde er iets bijzonder. Het ging regenen. Na die extreem zeldzame regenbui, waren de onderzoeker getuige van een explosie aan biologische activiteit. Microben werden actief en begonnen zich te vermenigvuldigen.

De onderzoekers in de kurkdroge Atacama-woestijn. Afbeelding: Dirk Schulze-Makuch.

Inheemse soorten
De onderzoekers verzamelden een groot aantal van die micro-organismen en bestudeerden ze. Zo ontdekten ze dat de woestijn verschillende inheemse soorten micro-organismen bezit die helemaal aangepast zijn aan een leven op de droogste plek op aarde. Deze microben kunnen decennialang in een soort winterslaap vertoeven, om vervolgens – zodra het een keertje regent – wakker te worden en zich direct te gaan vermenigvuldigen.

Slapen
De onderzoekers keerden in 2016 en 2017 terug naar de Atacama-woestijn en ontdekten dat de microben in de grond zich – in reactie op het verdwijnende water – opmaakten voor een nieuwe winterslaap. “In het verleden hebben onderzoekers stervende organismen en restjes DNA ontdekt aan het oppervlak, maar het is voor het eerst dat iemand een volhardende levensvorm heeft geïdentificeerd die echt in de grond van de Atacama-woestijn leeft. Wij geloven dat deze microbiële samenlevingen honderden of zelfs duizenden jaren in slaap kunnen blijven onder omstandigheden die vergelijkbaar zijn met wat je op een planeet als Mars aantreft, en weer tot leven kunnen komen als het regent.”

Mars
Hoewel er de nodige overeenkomsten zijn tussen de Atamaca-woestijn en Mars zijn er ook verschillen. Zo is Mars nog droger dan de woestijn en bovendien veel kouder. Maar dat is niet altijd zo geweest: miljarden jaren geleden was de planeet nat en warm. De planeet zou zelfs kleine oceanen en meren hebben gehad waarin leven kon ontstaan. Geleidelijk aan werd de planeet echter droger en kouder, wat eventuele micro-organismen de tijd en ruimte heeft gegeven om zich – net als de micro-organismen in de Atacama-woestijn – aan te passen, aldus Schulze-Makuch. “Als er ooit leven is ontstaan op Mars, wijst ons onderzoek er sterk op dat het onder het kurkdroge oppervlak een niche kan hebben gevonden (waar het kan overleven, red.).”

Schulz-Makuch is nog niet klaar met de Atacama-woestijn en zijn permanente bewoners. Volgende maand keert de onderzoeker terug om na te gaan hoe deze microben zich aangepast hebben aan deze extreme leefomgeving. Ook liggen er plannen voor onderzoek naar de Don Juan Pond in Antarctica. Dit is een ondiep meer dat zo zout is, dat het zelfs bij een temperatuur die diep onder het vriespunt ligt, niet bevriest. “Er zijn slechts een paar plekken op aarde over waar we nog kunnen zoeken naar nieuwe levensvormen die kunnen overleven in een omgeving zoals we die vinden op Mars. Ons doel is om te begrijpen hoe die levensvormen dat doen, zodat we weten waar we op het oppervlak van Mars naar moeten zoeken.”

Bronmateriaal

"Life always finds a way" - Washington State University

Afbeelding bovenaan dit artikel: Dirk Schulze-Makuch

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd