Zout is ongezond en de meesten van ons krijgen er veel te veel van binnen. Gelukkig hebben wetenschappers nu ontdekt dat er een aantal voedingsmiddelen zijn die de negatieve effecten van zout gedeeltelijk teniet doen, in ieder geval bij vrouwen.
Volgens de studie die in het European Heart Journal verscheen, is zout minder schadelijk voor vrouwen die kaliumrijke producten eten, zoals bananen, avocado’s en zalm. Het kalium zou de bloeddruk verlagen, vooral bij vrouwen die relatief veel zout eten.
Bewerkt voedsel
“Het is algemeen bekend dat een hoge zoutinname leidt tot een hogere bloeddruk en zo de kans op hartaanvallen en beroertes vergroot”, zegt professor Liffert Vogt van de Universiteit van Amsterdam. “Gezondheidsadvies is gericht op het beperken van de zoutinname, maar dit is moeilijk, omdat ons eetpatroon zoveel bewerkt voedsel bevat. Kalium helpt ons lichaam om meer natrium af te scheiden via de urine. In onze studie leidde een kaliumrijk dieet vooral bij vrouwen tot een grote gezondheidswinst.”
Aan de studie deden bijna 25.000 mensen mee, iets meer vrouwen dan mannen. Zij zijn onderdeel van de EPIC-Norfolk-studie, waarvoor 40- tot 79-jarige mensen via huisartsenpraktijken in het Britse Norfolk zijn benaderd tussen 1993 en 1997. De gemiddelde leeftijd was 59 jaar voor mannen en 58 voor vrouwen. Deelnemers vulden een vragenlijst in over hun leefstijl, hun bloeddruk werd opgenomen en de wetenschappers verzamelden urinesamples. Natrium en kalium in de urine werden gebruikt om de dagelijkse inname ervan te schatten. De deelnemers werden in drie groepen ingedeeld, afhankelijk van hun natrium- en kaliumconsumptie (laag, gemiddeld, hoog).
Alleen voor vrouwen
De onderzoekers analyseerden het verband tussen de kaliuminname en de bloeddruk, corrigerend voor leeftijd, geslacht en zoutinname. De kaliumconsumptie bleek van grote invloed bij vrouwen: als zij meer kaliumrijke producten aten, ging hun bloeddruk omlaag. Maar dat verband werd alleen gevonden bij vrouwen in de groep die het meeste zout at. Elke 1 gram kalium extra per dag leidde bij hen tot een 2,4 mmHg lagere bloeddruk. Bij mannen bleek er geen verband tussen kalium en bloeddruk.
Follow-up
Tijdens een follow-up na bijna 20 jaar bleek dat 55 procent van de deelnemers in het ziekenhuis terecht was gekomen vanwege hart- en vaatziekten of eraan was overleden. De onderzoekers analyseerden opnieuw het verband tussen kaliuminname en hart- en vaatziekten. Ze corrigeerden voor leeftijd, geslacht, BMI, zoutinname, roken, alcohol, diabetes en eerdere hartaanvallen of beroertes. De groep met de hoogste kaliuminname had een 13 procent lagere kans op hartaanvallen vergeleken met de groep met de laagste kaliuminname. De hoeveelheid zout had tijdens de follow-up geen invloed op het verband tussen kalium en hart- en vaatziekten bij mannen en vrouwen.
Professor Vogt verklaart: “De resultaten wijzen uit dat kalium helpt voor een goede hartgezondheid, maar dat vrouwen daar meer van profiteren dan mannen. De relatie tussen kalium en cardiovasculaire events bleef hetzelfde ongeacht de zoutinname. Dat wijst erop dat kalium nog op andere manieren het hart beschermt en niet alleen door bevordering van de zoutafscheiding.”
Meer kalium
De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) adviseert dat volwassenen minimaal 3,5 gram kalium en maximaal 5 gram zout per dag eten. Kalium zit in allerlei groenten, fruit, noten, bonen, zuivel en vis. Zo bevat een banaan van 115 gram 375 milligram kalium, in 154 gram zalm zit 780 milligram kalium en in een kop melk zit 375 milligram kalium.
“Een dieet dat goed is voor het hart gaat verder dan een beperkte zoutinname. Meer kalium eten helpt ook”, aldus Vogt. “Voedselproducenten kunnen bijdragen door het standaard zout op basis van sodium te vervangen door een kaliumvariant. Daarnaast moeten we allemaal meer vers onbewerkt voedsel eten. Dat is niet alleen zoutarm, maar ook rijk aan kalium.”
Nederlanders eten ongeveer 8,5 gram zout per dag, schrijft de Hartstichting. Het Nederlandse advies is om het bij 6 gram te houden, nog coulant dus vergeleken met de WHO-richtlijn. Veel zout eten verhoogt de bloeddruk en leidt tot hart- en vaatziekten en nierschade. De kans op hart- en vaatziekten neemt met 14 procent toe, de kans op beroertes met 23 procent, voor iedere 5 gram zout, die je extra eet per dag, aldus de stichting. Van al het zout dat we binnenkrijgen is 80 procent afkomstig van bewerkt voedsel en slechts 20 procent van wat we zelf toevoegen. Brood en kaas zijn voor Nederlanders grote bronnen van zout.
