Waarom neemt de ene persoon een handje chips voor de smaak en kan de andere pas stoppen als de zak leeg is? Dat is waarschijnlijk genetisch.
Wij mensen houden van calorierijk eten. Vet, olie en zeker ook suiker, we kunnen er geen genoeg van krijgen. We vinden het zo lekker dat we er gemakkelijk te veel van nemen. De verklaring stamt nog uit de tijd dat we niet altijd genoeg te eten hadden. Als er dan calorierijk voedsel was, stopten we ons vol, zodat we er een tijdje tegen konden. Nu hebben we altijd meer dan genoeg eten, maar stoppen we ons nog steeds graag vol. Met obesitas en andere gezondheidsproblemen tot gevolg. Maar wat stimuleert ons brein om te overeten?
Slechte genen
Onlangs is duidelijk geworden dat het gen CREB-Regulated Transcription Coactivator 1 (CRTC1) in verband wordt gebracht met obesitas bij mensen. Als het eiwit CRTC1 wordt verwijderd bij muizen worden ze obees. Het is een indicator dat dit gen zwaarlijvigheid tegengaat. Maar aangezien CRTC1 in alle neuronen van het brein zit, moest ook nog worden uitgezocht welke specifieke neuronen verantwoordelijk zijn voor de onderdrukking van obesitas en welk mechanisme in die neuronen daaraan ten grondslag ligt.
MC4R-receptor
Om duidelijk te maken hoe CRTC1 precies invloed heeft op het ontstaan van zwaarlijvigheid keken Japanse onderzoekers van de Osaka Metropolitan University naar neuronen waarin de melanocortin-4-receptor (MC4R) tot uiting komt. Ze vermoedden dat CRTC1-expressie in MC4R-neuronen obesitas onderdrukt, omdat van mutaties in het MC4R-gen bekend is dat ze obesitas veroorzaken.
Daarom werden muizen zo gemodificeerd dat ze een normale CRTC1-expressie hadden, behalve in de neuronen waarin MC4R tot uiting komt. Daarin werd het geblokt. Zo probeerden de onderzoekers te achterhalen wat het effect is van het verlies van CRTC1 in deze genen op obesitas en diabetes.
Dikke muizen
De bevindingen waren opmerkelijk: als de muizen een standaard dieet kregen, veranderde er bij de dieren zonder CRTC1 in MC4R activerende neuronen niets aan het lichaamsgewicht vergeleken met een controlegroep muizen. Maar als deze muizen een heel vetrijk dieet kregen, gebeurde er iets wonderlijks: de dieren begonnen veel te veel te eten, waardoor ze al snel veel dikker werden dan de controlegroep en diabetes ontwikkelden.
“Deze studie laat zien welke rol het CRTC1-gen speelt in het brein. Ook wordt een deel van het mechanisme duidelijk dat ervoor zorgt dat we op tijd stoppen met te veel eten van hoogcalorisch, vet en suikerrijk voedsel”, zegt professor Shigenobu Matsumura. “We hopen dat dit leidt tot meer begrip van wat er de oorzaak van is dat mensen overeten.”
Er zitten wel wat haken en ogen aan deze studie. Eerst en vooral gaat het om onderzoek bij muizen. Het is dan altijd maar de vraag of dit effect bij mensen hetzelfde is. Maar het lijkt er dus op dat een specifiek gen grote invloed heeft op het ontstaan van obesitas.
CRTC1 is een zogenoemde co-activator. Dit is een eiwit dat zich bindt aan een activator en zo de transcriptie stimuleert. Een activator is zelf namelijk een eiwit dat de transcriptie van een gen of meerdere genen verhoogt. De co-activator vergroot dat effect. Het zijn DNA-bindende eiwitten. Co-activatoren controleren tussenstappen van de transcriptie, zoals de verlenging of juist de afbraak van het co-activator-activatorcomplex. De co-activator kan zich zelf niet binden aan DNA.
