Zonder hun input waren we aan het begin van de Industriële Revolutie in een nieuwe ijstijd beland.
“Zonder de vroege landbouw zou het klimaat op aarde vandaag de dag een stuk koeler zijn,” zegt hoofdauteur Stephen Vavrus. In een nieuw paper schrijven de onderzoekers dat de eerste vormen van landbouw tot een toename van koolstofdioxide en methaan in de atmosfeer leidden. En zonder dat deze vroege boeren er weet van hadden, hebben ze daarmee onze planeet voor een nieuwe ijstijd behoed.
Holoceen
De bevindingen zijn gebaseerd op een geavanceerd klimaatmodel dat onze huidige geologische tijdperiode – het Holoceen – vergeleek met een vergelijkbare periode 800.000 jaar geleden. Deze laatstgenoemde periode staat bekend als MIS19. Het Holoceen en MIS19 begonnen allebei met vergelijkbare koolstofdioxide- en methaanconcentraties.
Broeikasgassen
En door deze twee interglaciale periodes met elkaar te vergelijken, konden de onderzoekers concluderen dat ze opvallend veel van elkaar verschilden. Zo ontdekten ze een gestage daling van de twee broeikasgassen tijdens het MIS19, terwijl deze in het Holoceen juist toenamen en rond 1850 zelfs piekten. “Er kleeft iets vreemds aan deze interglaciale periode,” zegt onderzoeker William Ruddiman. “En de enige verklaring daarvoor is de vroege landbouw, die broeikasgassen in de atmosfeer bracht. Dat was het begin van alles.”
In de geschiedenis van de aarde is het klimaat grotendeels bepaald door een natuurlijk fenomeen, dat bekend staat als de Milankovitch-cycli. De aarde staat namelijk niet stil, maar wiebelt een beetje. Daarnaast verandert de baan van de aarde rond de zon geleidelijk aan van vorm. De cycli beïnvloeden waar zonlicht op de planeet wordt verspreid. En dit leidt tot koude ijstijden, of warmere interglaciale periodes. De laatste ijstijd eindigde ongeveer 12.000 jaar geleden en de aarde bevindt zich sindsdien in het Holoceen, een interglaciaal tijdperk.
Koeler
Volgens de onderzoekers produceerden deze eerste landbouwpraktijken genoeg koolstofdioxide en methaan om het milieu te beïnvloeden. Zo ontdekten ze dat als de boeren destijds niet met hun landbouwpraktijken waren begonnen, het klimaat op aarde veel kouder zou zijn met minimaal 1,3 graden Celsius. In het Noordpoolgebied zou het verschil prominenter zijn geweest, met ongeveer 4-5 graden Celsius.
Voordat we de oude boeren te vroeg bedanken voor het afweren van een nieuwe ijstijd, waarschuwen de onderzoekers dat hun doen en laten een fundamentele verandering ten gevolge heeft gebracht. “Het zou zomaar kunnen dat we de belangrijkste cyclus van het klimaat op aarde hebben gestopt en dat we nu vastzitten in een warmer, en warmer, en warmer wordend interglaciaal,” aldus Ruddiman.
