Onderzoekers hebben feeëncirkels ontdekt in Australië. Het is voor het eerst dat de mysterieuze ‘lege’ cirkels in vegetatie buiten Afrika zijn aangetroffen.
Lang dachten onderzoekers dat feeëncirkels enkel in het zuiden van Afrika (de graslanden van Namibië) voorkwamen. Maar nu zijn ze ook in Australië ontdekt. Dat schrijven wetenschappers in het blad Proceedings of the National Academy of Sciences.
Newman
Onderzoekers ontdekten de feeëncirkels op luchtfoto’s gemaakt van een gebied rond de stad Newman. Op de luchtfoto’s is duidelijk te zien dat er in dit gebied sprake is van cirkelvormige ‘gaten’ in de vegetatie die exact lijken op de ‘missende’ vegetatie in Namibië.
Vier meter
De Australische feeëncirkels hebben gemiddeld een diameter van vier meter. Maar er zijn ook feeëncirkels die zeven meter breed zijn.
Theorie
Onduidelijk is nog altijd hoe deze mysterieuze feeëncirkels ontstaan. Er zijn verschillende theorieën over. Sommige onderzoekers denken dat ze ontstaan door toedoen van termieten of mieren. Deze insecten zouden aan de wortels van grassen knagen, waardoor deze doodgaan en een cirkelvormige ‘leegte’ ontstaat. Een andere theorie is dat giftig koolmonoxidegas onder de cirkels uit het binnenste van de aarde opborrelt en vegetatie doodt. Een derde theorie stelt dat het te maken heeft met het feit dat er op de overgang tussen woestijn en grasland weinig water beschikbaar is. Hierdoor is het onmogelijk om het volledige gebied met vegetatie te bedekken. De feeëncirkels zouden volgens deze laatste theorie het resultaat zijn van de wijze waarop planten zich organiseren in reactie op een tekort aan water.
Nog meer cirkels
Over die laatste theorie waren wat twijfels. Want als watertekort de boosdoener is, dan zou je de cirkels toch op veel meer plekken dan alleen in het droge Namibië verwachten? Vandaar dat onderzoekers nu ook zo opgewonden zijn over de ontdekking van de cirkels in Australië.
Tekort aan water
Onderzoek naar de cirkels suggereert vooralsnog dat deze in ieder geval niet het resultaat zijn van termieten (zie kader) en waarschijnlijk toch ontstaan en standhouden door een tekort aan water. Als er een stukje grond in het warme Australië is dat niet bedekt wordt door vegetatie dan wordt dat stukje grond ook niet beschermd tegen de extreme hitte en ontstaat op het stukje grond een dikke ‘gebakken’ korst. Water kan door die harde korst niet meer in de grond doordringen en stroomt over de harde korst naar de plekken waar wel vegetatie groeit en waar de grond dus niet zo hard en beter doordringbaar is. Doordat een leeg stukje grond ontstaat, worden de omstandigheden in de nabijheid van dat stukje grond dus beter en zo houden de lege stukken grond stand. “In Namibië is de zandachtige grond in de cirkels veel gemakkelijker te doordringen en kan neerslag gemakkelijker wegsijpelen,” stelt onderzoeker Stephan Getzin. Hierdoor ontstaan onder de lege kringen waterreservoirs waar de omringende grassen uit putten. “De details van dit mechanisme zijn anders dan dat in Australië. Maar het levert hetzelfde vegetatiepatroon op, omdat in beide systemen de gaten door dezelfde instabiliteit ontstaan.”
De onderzoekers verwachten eigenlijk wel ook in andere delen van de wereld nog dergelijke cirkels aan te treffen. De zoektocht naar die feeëncirkels zal de komende tijd nog verder gaan.
