De platworm Macrostomum hystrix gaat wel heel ver om zich te kunnen voortplanten, zo hebben onderzoekers ontdekt.
Stel: je wilt graag nageslacht op de wereld zetten, maar je kunt geen partner vinden. Wat dan? Sommige organismen weten dat probleem te omzeilen. Het gaat dan om organismen die tweeslachtig zijn, oftewel zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsorganen hebben. Wanneer ze geen partner kunnen vinden, kunnen ze zichzelf bevruchten. Het nageslacht dat ze zo op de wereld zetten, is misschien niet zo sterk als het nageslacht dat ze met een partner zouden krijgen, maar het is nog altijd beter dan helemaal geen nageslacht.
M. hystrix
Ook de platworm Macrostomum hystrix is in staat om zichzelf te bevruchten, zo is uit eerder onderzoek gebleken. Wanneer de platworm geen partner kan vinden, zet deze zelfstandig nageslacht op de wereld. Hoe dat precies ging, was lang onduidelijk. Maar Zwitserse onderzoekers hebben dat nu uitgezocht. Hun resultaten zijn enigszins schokkend.
Sperma in het hoofd
De onderzoekers observeerden de platwormen onder de microscoop en deden een opmerkelijke ontdekking. Wormen die in groepen leefden – en dus een partner konden vinden – hadden het grootste deel van hun sperma in het gebied nabij de staart zitten. Dat is een logische plek voor sperma, omdat in dat gebied ook de bevruchting plaatsvindt. Maar wormen die geïsoleerd leefden – en dus geen partner konden vinden en zichzelf moesten bevruchten – hadden bijna geen sperma in het gebied nabij de staart zitten. Bij hen werd sperma juist in grote hoeveelheden in het hoofd teruggevonden. Het wijst erop dat eenzame wormen sperma – met behulp van hun mannelijke geslachtsorgaan – in hun hoofd injecteren. Vanuit het hoofd reist het sperma vervolgens richting de eicellen. “Voor ons klinkt dit heel traumatisch, maar voor deze platwormen is het de beste optie wanneer ze geen partner kunnen vinden, maar zich wel willen voortplanten,” vertelt onderzoeker Steven Ramm.
Het lijkt misschien allemaal wat omslachtig, maar de onderzoekers wijzen erop dat de mannelijke en vrouwelijke geslachtsorganen intern niet met elkaar verbonden zijn. Waarschijnlijk is dit dan ook de enige manier waarop een worm eigen sperma bij de eigen eicellen kan krijgen.