Eenzame mensen gaan eerder dood. Dat blijkt keer op keer weer uit onderzoek. Lang werd gedacht dat er in ieder geval deels een oorzakelijk verband was, maar dat is waarschijnlijk toch niet zo.
Eenzaamheid is op zichzelf vermoedelijk toch geen directe oorzaak van ziekte, toont een genetische studie onder meer dan 400.000 deelnemers aan. Maar dat wil natuurlijk niet zeggen dat het niet de moeite loont om leefstijlfactoren te verbeteren die gerelateerd zijn aan eenzaamheid.
Letterlijk ziek van eenzaamheid
Eenzaamheid wordt in verband gebracht met tal van gezondheidsproblemen, zoals depressie, diabetes en hart- en vaatziekten. Om daar iets aan te kunnen doen, moet je eerst de aard van het verband weten: worden mensen letterlijk ziek van eenzaamheid of gaan ze bijvoorbeeld ongezonder leven omdat ze eenzaam zijn?
Om daar achter te komen analyseerden Jihui Zhang en collega’s gegevens van ruim 476.000 deelnemers uit de inmiddels beroemde UK Biobank. Ze volgden de deelnemers ruim twaalf jaar en keken naar het verband tussen eenzaamheid en 56 ziektes. Er bleek een link tussen eenzaamheid en 30 van de 56 aandoeningen. Het sterkst gerelateerd zijn ptss, depressie, angst, schizofrenie en chronische longziekte, schrijven de onderzoekers in Nature.
Genetisch onderzoek
Vervolgens voerden ze een genetische analyse uit, die uitwees dat er geen oorzakelijk verband was voor onder meer hart- en vaatziekten, diabetes en chronische leverziekte. “Eenzaamheid is gecorreleerd met verschillende risicofactoren voor chronische ziekten. De genetische analyses suggereren dat de waargenomen niet-oorzakelijke verbanden met het merendeel van de geteste ziekten waarschijnlijk het gevolg zijn van dergelijke correlaties, oftewel verstorende effecten”, vertelt onderzoeker Lu Qi aan Scientias.nl.
De onderzoekers stellen dat dit betekent dat eenzaamheid waarschijnlijk een surrogaatmarker is, die mogelijk deze ziekten voorspelt bij patiënten in plaats van een directe oorzaak ervan te zijn. Met andere woorden: vermoedelijk roken en drinken eenzame mensen meer en eten ze vaker ongezond. Daardoor lopen ze meer kans op hart- en vaatziekten. Ben je dus eenzaam maar leef je wel gezond dan heb je niet heel veel meer kans om dood te gaan.
Het is echter niet zo dat eenzaamheid helemaal geen ziektes veroorzaakt. “Onze studie suggereert oorzakelijke verbanden met schildklieraandoeningen, astma, depressie, slaapapneu, psychoactieve middelenmisbruik en gehoorverlies”, aldus de onderzoeker.
Inzetten op gezonder leven
Het maakt dus nog meer duidelijk hoe belangrijk het is om in te zetten op een gezonde leefstijl en juist eenzame mensen aan te moedigen om meer te bewegen, minder te roken en beter te eten.
De bevindingen verbaasden de onderzoeker wel. “Ik was behoorlijk verrast door het bewijs voor een niet-oorzakelijk verband met verschillende ernstige aandoeningen, zoals hart- en vaatziekten en diabetes, omdat eerdere gegevens een sterk verband met deze ziekten aantoonden”, klinkt het tot besluit.
Het is terecht dat de onderzoeker een beetje verbaasd is. In maart van dit jaar kwam het Amsterdam UMC nog met een grote overzichtsstudie in The Lancet, die concludeerde dat eenzaamheid bij ouderen een negatief effect heeft op hun lichamelijke gezondheid. Eenzaamheid leidt tot een toename van lichamelijke kwetsbaarheid, staat in het persbericht. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) stelde eind vorig jaar zelfs dat eenzaamheid even schadelijk is als het roken van vijftien sigaretten per dag. Maar dat lijkt dus niet het geval. Eenzame mensen roken misschien vaker vijftien sigaretten per dag.Onderzoeker Emiel Hoogendijk van de Amsterdamse studie beaamt dat het verband tweeledig is. “We weten dat mensen met gevoelens van eenzaamheid of met een gebrek aan sociale contacten een hoger risico lopen op onder andere depressie en verschillende chronische ziekten. Zo kan een gebrek aan sociaal contact een direct effect hebben op het immuunsysteem. Maar het kan ook een indirect effect hebben op de gezondheid, door bijvoorbeeld een ongezondere leefstijl”, zegt hij.
