Eenzaamheid doet gekke dingen met mensen. Maar ook met spinnen, zo blijkt. Zo lijken ze een belangrijke sociale vaardigheid kwijt te raken.
Piepjonge spinnetjes zijn behoorlijk dol op elkaar. Ze zoeken elkaar op en tolereren elkaars gedrag. Kortom: ze zijn heel sociaal. Het staat allemaal in schril contrast met het gedrag van volwassen spinnen die over het algemeen heel agressief zijn naar andere spinnen toe en deze zelfs verorberen als ze de kans krijgen. Onderzoekers weten al langer dat dat agressieve gedrag de kop opsteekt zo rond het moment dat spinnen de wijde wereld in trekken. Maar het verband tussen die twee ontwikkelingen – het verlaten van de geboorteplaats en de opkomst van agressief gedrag – bleef in nevelen gehuld. Want is agressie nu een gevolg van het feit dat de spinnen de wijde wereld in trekken en voortaan eenzaam en alleen door het leven gaan? Of is agressie de oorzaak dat spinnen elk huns weegs gaan? In andere woorden: besluiten de spinnen op eigen houtje de wereld in te trekken, omdat er thuis op een gegeven moment toch altijd alleen maar ruzie wordt gemaakt? Een nieuw onderzoek, verschenen in het blad PLoS Biology werpt een nieuw licht op de behoorlijk mysterieuze kwestie. De voorlopige conclusie? De agressie volgt op eenzaamheid.
Experimenten
Onderzoekers trekken die conclusie op basis van experimenten met de gewone doolhofspin (Agelena labyrinthica). Ze bestudeerden de spinnen en hun gedrag vanaf het moment dat deze uit het ei kwamen. Al snel ontdekten de onderzoekers dat de spinnen naarmate ze volwassener werden, van nature ook steeds mobieler werden. Maar was dat genoeg om de spinnen te motiveren om op een gegeven moment de wijde wereld in te trekken? Of moest agressief gedrag daartoe eerst de kop opsteken? De onderzoekers bleven de spinnen in de gaten houden. En nadat de spinnetjes zo’n vijf dagen heel sociaal met elkaar hadden opgetrokken, bleken ze opeens – zonder dat ze ook maar een moment met elkaar in onmin hadden geleefd – elk huns weegs te gaan.
Eenzaam en agressief
Blijkbaar is agressief gedrag dus niet de drijvende kracht achter het eenzame leven van de spin. In plaats daarvan lijkt eenzaamheid juist de drijvende kracht achter het agressieve gedrag van de spin te zijn. Dat bleek ook wel nadat de onderzoekers spinnen die al snel nadat ze uit het ei kropen in een sociaal isolement geraakt waren, vergeleken met spinnen die langer met broertjes en zusjes opgroeiden. De geïsoleerde spinnen reageerden veel agressiever op hun broers en zussen dan de laatstgenoemde groep.
De oorsprong van agressie
Grote vraag is nu natuurlijk hoe eenzaamheid er precies voor zorgt dat spinnen agressief worden. Daarover durven de onderzoekers nog geen conclusies te trekken. Maar ze hebben er natuurlijk wel ideeën over. De favoriete hypothese? Een sociaal isolement zorgt ervoor dat een spin al snel een belangrijke sociale vaardigheid kwijtraakt: hij slaagt er niet langer in om de sociale signalen van soortgenoten te verwerken en interpreteren. Onbegrip zou vervolgens leiden tot agressie. Die hypothese wordt nu verder verkend.
Het onderzoek werpt niet alleen een nieuw licht op de spinnen die uiteindelijk eenzaam en agressief hun leven slijten, zo stelt onderzoeker Raphael Jeanson. “Wij geloven dat onze resultaten ook een interessante kijk bieden op hoe spinnen die permanent sociaal zijn, zijn geëvolueerd.” Naast de spinnen die na verloop van tijd elk huns weegs gaan en elke soortgenoot die ze tegenkomen, ervan langs geven, zijn er namelijk ook spinnen die hun hele leven heel sociaal blijven. Die spinnen zijn echter wel zwaar in de minderheid. Van de bijna 50.000 spinnensoorten die tot op heden beschreven zijn, zijn er slechts 30 over het algemeen genomen een leven lang vriendelijk.
